RADA
Pomniejszenie dochodu podatkowego osiągniętego w roku 2007 o stratę poniesioną w roku 2006 (maksymalnie do 50% jej wartości) dokumentuje się bezpośrednio w rocznej deklaracji podatkowej. Ponieważ jest to prawo długookresowe (pięcioletnie), powinno zostać zinwentaryzowane i dokumentowane wewnętrznie pozabilansową ewidencją strat netto możliwych do odliczenia (prowadzoną w oparciu o deklaracje CIT). W przypadku występowania straty podatkowej powinni Państwo rozważyć wykazanie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, a związanego ze stratą podatkową możliwą do odliczenia. W przypadku utworzenia aktywu odpisanie straty od dochodu podatkowego powinno znaleźć odzwierciedlenie w pomniejszeniu wielkości aktywów z tytułu odroczonego podatku, najpóźniej z końcem roku bilansowego, za który podatek został obniżony.
UZASADNIENIE
Jeżeli podatkowe koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów podatkowych, to różnica jest stratą podatkową, wykazaną w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych CIT-8. Przy ustalaniu straty nie uwzględnia się przychodów i kosztów uzyskania tych przychodów, jeśli dochody z tych źródeł przychodów nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub są wolne od podatku (art. 7 ust. 1-4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Strata podatkowa zwykle różni się od wyniku finansowego brutto, liczonego jako nadwyżka przychodów i zysków nadzwyczajnych nad sumą kosztów i strat nadzwyczajnych, w rachunku zysków i strat. O wysokość straty podatkowej poniesionej w roku podatkowym można obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.
Tworzenie rezerwy z tytułu podatku odroczonego
Każda jednostka, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu, powinna tworzyć rezerwę i ustalać aktywa z tytułu podatku odroczonego. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się w wysokości kwoty (przy uwzględnieniu zasady ostrożności) przewidzianej w przyszłości do odliczenia od podatku dochodowego w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego, a także w związku ze stratą podatkową możliwą do odliczenia (art. 37 ustawy o rachunkowości i KRS nr 2 „Podatek dochodowy”).
Zasada ostrożności niekiedy nie zaleca tworzenia aktywów z tytułu odroczonego podatku, związanych ze stratą podatkową, w szczególności wtedy, gdy nie jest prawdopodobne osiągnięcie dochodu podatkowego. Informacjami, które mogą potwierdzać, że nie jest prawdopodobne osiągnięcie podstawy opodatkowania, są np.:
• ponoszenie strat podatkowych lub strat ustalonych zgodnie z zasadami rachunkowości w którymkolwiek z ostatnich 3 lat,
• niewykorzystanie odliczeń z tytułu strat podatkowych, do których prawo zostało utracone w ostatnich 5 latach,
• spodziewane w kolejnych latach straty podatkowe lub straty ustalone zgodnie z zasadami rachunkowości (mimo wysokiego poziomu podstawy opodatkowania i zysku netto osiąganych w latach ubiegłych).
Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się w najwyższej kwocie, natomiast aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego w kwocie najniższej. Jeżeli jest prawdopodobne, że przyszły dochód jednostki nie pozwoli na odliczenie strat podatkowych, to od aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego dokonuje się odpisów aktualizujących.
Ewidencja aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego
Ewidencję aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego należy prowadzić na kontach zespołu 6 rozliczeń międzyokresowych czynnych, z analityką zezwalającą na identyfikację przejściowych ujemnych różnic według przyczyn lub strat podatkowych, z racji których utworzono aktywa, według lat ich powstania.
Pomocniczo i równolegle do księgowań bilansowych można wykorzystać ewidencję na kontach pozabilansowych dla uzyskania informacji o odliczeniach od podstawy opodatkowania, bieżących i możliwych w przyszłości. Konto to jest wskazane dla kontroli poziomu wielkości przydatnych do odliczenia strat podatkowych i ich odpisów w poszczególnych latach, które, jak wiadomo, są możliwe tylko do 50% w danym roku, a po 5 latach tracą zdolność pomniejszania podstawy opodatkowania. Tak zorganizowana ewidencja pozabilansowa strat podatkowych możliwych do odliczenia pozwala na kontrolę ich wartości bez konieczności przeglądania deklaracji podatkowych CIT-8 z ostatnich 5 lat.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego w bilansie prezentowane są w całości jako aktywa długoterminowe - długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
PRZYKŁAD
Spółka z o.o. poniosła w 2006 r. stratę podatkową w wysokości 50 000 zł, po raz pierwszy w czasie ostatnich pięciu lat. Zarząd ustalił prognozę działalności na najbliższy rok, przewidując mimo to dochody podatkowe. Utworzono aktywa z tytułu podatku dochodowego w wysokości 50 000 zł × 19% = 9500 zł. W następnym roku podatkowym - 2007 spółka wykazała dochód do opodatkowania w kwocie 200 000 zł, od którego odliczyła 25 000 zł straty z 2006 r., wykazując odliczenie w deklaracji CIT-O. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego na koniec 2007 r. to 25 000 zł × 19% = 4250 zł. Wieloletnie konto pozabilansowe 995 „Straty podatkowe” prowadzone jest dla celów ustalenia stanu możliwych do odliczenia od podstawy opodatkowania strat w danym roku i latach kolejnych, w sytuacji gdy podatnik wykazuje straty na przestrzeni kilku lat. Saldo konta 995 wskazuje na sumę strat możliwych do odliczenia w przyszłych latach podatkowych, a salda kont analitycznych pierwszego stopnia wskazują na wartości strat możliwych do odliczenia według lat ich powstania.
Księgowania roku 2006
1. Strata podatkowa - księgowanie pozabilansowe
Wn konto pozabilansowe 995.1.1 „Straty podatkowe” (w analityce: strata roku 2006 - straty podatkowe ustalone do odliczenia) 50 000,00 zł
Ma konto pozabilansowe 999 „Rozliczenie kont pozabilansowych” 50 000,00 zł
2. Utworzenie aktywów z tytułu podatku dochodowego
Wn konto 643 „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego” (w analityce: z tytułu straty podatkowej roku 2006) 9 500,00 zł
Ma konto 871 „Podatek dochodowy” (w analityce: odroczony podatek dochodowy) 9 500,00 zł
Księgowania roku 2007
3. Rozliczenie podatkowe straty podatkowej roku 2006 - księgowanie pozabilansowe
Wn konto pozabilansowe 999 „Rozliczenie kont pozabilansowych” 25 000,00 zł
Ma konto pozabilansowe 995.1.2 „Straty podatkowe” (w analityce: strata roku 2006 - odliczenia strat podatkowych) 25 000,00 zł
4. Odpisanie (zmniejszenie) aktywów z tytułu podatku dochodowego po odliczeniu części straty roku 2006 od podstawy opodatkowania w roku 2007
Wn konto 871 „Podatek dochodowy” (w analityce: odroczony podatek dochodowy) 4 250,00 zł
Ma konto 643 „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego” (w analityce: z tytułu straty podatkowej roku 2006) 4 250,00 zł
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
• art. 7 ust. 3-5, art. 15 ust. 4c-4e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
• art. 37 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• część V, XI Krajowego Standardu Rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy” - Dz.Urz. Min. Fin. z 2004 r. Nr 13, poz. 132
Ewa Szczepankiewicz
główna księgowa w spółce z o.o.