RADA
Sposób rozliczenia wspólników w ramach likwidacji działalności spółki nie powinien mieć wpływu na wyliczenie przychodów i kosztów z pozostałych źródeł poszczególnych wspólników. Pozostałe w księgach rachunkowych salda należy przeksięgować na konto rozrachunków z właścicielem.
UZASADNIENIE
Księgi rachunkowe prowadzone przez przedsiębiorstwo osoby fizycznej dotyczą wyłącznie działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek i nie obejmują innych sfer działalności właściciela. W przypadku gdy ta sama osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą w kilku formach, każda z tych form rozliczana jest w innych księgach. Sytuację komplikuje fakt, że dla każdej formy prawnej może być prowadzony inny rodzaj ksiąg.
Praktyka pokazuje, że dużym problemem dla księgowych prowadzących księgi rachunkowe osoby fizycznej są przyzwyczajenia właścicieli do uproszczonych form prowadzenia ksiąg, zwłaszcza wtedy, gdy przedsiębiorstwo zwiększyło rozmiary działalności i księgi zostały zaprowadzone po raz pierwszy.
Księgowi prowadzący pkpir lub ewidencję sprzedaży na potrzeby ryczałtu na ogół nie wymagają od właścicieli/wspólników potwierdzeń rozliczeń gotówkowych, stąd konieczność przedstawiania tego typu dowodów do ksiąg rachunkowych jest, szczególnie na początku, tematem trudnym. Zwłaszcza przy mniejszych kwotach właściciele/wspólnicy dokonują rozliczeń gotówkowych, często nie informując o tym wszystkich zainteresowanych księgowych. Pracownik, który przyjął od wspólnika (lub wypłacił) gotówkę tytułem rozliczenia za transakcję z jego firmą prywatną, odnotuje to w swojej kasie i wyda stosowny dokument, ale nie będzie powiadamiał o tym fakcie księgowego rozliczonej firmy.
W sytuacji opisanej przez Czytelnika spółka jawna została zlikwidowana. W księgach rachunkowych osoby fizycznej, wspólnika zlikwidowanej spółki, pozostały nierozliczone salda. Nie ma też pewności, czy salda faktycznie pozostały nierozliczone, czy tylko fakt rozliczenia nie został w księgach ujęty. W każdym przypadku pozostałe salda należy przeksięgować na konto rozliczeń z właścicielem. Spółka jawna została zlikwidowana, jednak nie oznacza to, że wszystkie wierzytelności spółki wygasły. Wspólnicy w dalszym ciągu mogą być zobowiązani do spłaty ewentualnych długów spółki i muszą rozliczać się ze wspólnie prowadzonej działalności.
Od strony ksiąg rachunkowych dotyczących działalności gospodarczej nie ma podstaw, aby spisane rozrachunki zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jako nieściągalne, nie można też mówić o umorzeniu lub przedawnieniu zobowiązań wobec spółki. Sposób rozliczenia wspólników likwidowanej spółki powinien znaleźć swoje odzwierciedlenie w rozliczeniu źródła przychodów, jakim był udział w spółce jawnej. Natomiast nie powinien mieć wpływu na opodatkowanie innych form działalności wspólników.
Przed rozwiązaniem spółki jawnej, co do zasady, przeprowadza się postępowanie likwidacyjne. Likwidatorzy, zgodnie z zapisami ustawy k.s.h., powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Majątek pozostały po zaspokojeniu wszystkich wierzycieli dzieli się między wspólników, a jeżeli majątek nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, wspólnicy zobowiązani są do wyrównania niedoboru.
Nierozliczone salda rozrachunków po stronie zlikwidowanej spółki jawnej powinny być elementem wpływającym na wartość majątku lub niedoboru do podziału pomiędzy wspólników. Jeżeli zatem właściciel dokonał rozliczeń ze wspólnikami w gotówce lub za pośrednictwem konta prywatnego, pozostałe w księgach rachunkowych salda należy przeksięgować na konto rozrachunków z właścicielem.
Kodeks spółek handlowych zezwala też na rozwiązanie spółki bez postępowania likwidacyjnego. Z pytania Czytelnika nie wynika, jaką procedurę zastosowano w omawianej sytuacji. Sposób rozwiązania spółki nie powinien mieć jednak wpływu na wartość majątku do podziału pomiędzy poszczególnych wspólników ani na rozliczenia podatkowe każdego z nich.
Odrębną kwestią jest rozliczenie podatkowe właściciela, które musi uwzględniać wszystkie formy prowadzonej działalności. Na rozliczenie to nie powinien mieć wpływu fakt uzgodnienia rozrachunków pomiędzy różnymi formami działalności gospodarczej tego samego podatnika. Kluczowy dla sprawy może być sposób rozliczenia wspólników przy rozliczeniu spółki. Jeżeli dokumenty likwidacyjne lub treść porozumienia w sprawie rozwiązania spółki nie rozstrzygają tej kwestii, zasadne może być wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną.
• art. 67 § 1, art. 77 § 1, art. 82, art. 83 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 104, poz. 860
Anna Dyczkowska
Marghis Consulting Sp. z o.o.