Spółka powinna sporządzić odpowiedni protokół przyjęcia do ksiąg zaniechanej inwestycji i na jego podstawie uznać konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
Według ustawy o rachunkowości środkami trwałymi w budowie są zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego. Przepisy podatkowe odnoszą się do tej definicji, wskazując, że jeśli w ustawie jest mowa o inwestycjach, oznacza to środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Zarówno przepisy bilansowe, jak i przepisy podatkowe w uzasadnionych przypadkach pozwalają na odpisanie w koszty wydatków poniesionych na środki trwałe w budowie (zaniechana inwestycja). Zmieniające się warunki ekonomiczne i gospodarcze otoczenia przedsiębiorcy bywają przyczyną, dla której rezygnacja z kontynuowania rozpoczętej inwestycji może się okazać mniej uciążliwa dla sytuacji finansowej jednostki niż dążenie do jej sfinalizowania. Jeżeli przeprowadzona przez spółkę analiza dostarczyła danych, na podstawie których dalsze prowadzenie inwestycji budowy przyłącza gazowego, z przyczyn od niej niezależnych, było ekonomicznie nieuzasadnione, słusznie odpisano poniesione nakłady w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. W aktywach jednostki nie mogą bowiem figurować pozycje, które nie będą w przyszłości generować korzyści finansowych. Z pytania nie wynika wprost, czy w ślad za odpisaniem inwestycji dokonano jej fizycznej likwidacji, ale fakt, że kontynuacja jest możliwa, pozwala zakładać, że likwidacja nie miała miejsca. Spisania w koszty wydatków na środki trwałe w budowie dokonuje się na podstawie decyzji kierownika jednostki oraz protokołu.
Jeżeli w następnym okresie wystąpią okoliczności, na podstawie których można wiarygodnie stwierdzić, że zaniechana uprzednio inwestycja w postaci środka trwałego w budowie przyniesie korzystne efekty ekonomiczne, i podjąć decyzję, że jednak będzie kontynuowana, jednostka może przywrócić zaniechaną inwestycję do ksiąg rachunkowych, jeśli oczywiście nie nastąpiła jej fizyczna likwidacja.
UWAGA
Ewidencja analityczna prowadzona do konta „Środki trwałe w budowie” powinna zapewniać możliwość wyodrębnienia nakładów poniesionych na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie poszczególnych inwestycji.
Przywrócenia zaniechanej inwestycji do realizacji dokonuje się w księgach poprzez operację odwrotną do zapisów księgowych dotyczących odpisania w koszty wydatków na środek trwały w budowie. Ponieważ zaniechanie inwestycji w środek trwały ujmuje się na koncie „Pozostałe koszty operacyjne”, więc przywrócenie należy odnieść na konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
UWAGA
Jeżeli jednostka stosuje konto pozabilansowe do ewidencji środków trwałych w budowie przeznaczonych do likwidacji, to należy pamiętać, aby przywróconą do realizacji inwestycję wyksięgować z tego konta.
Koszty zaniechanych inwestycji są potrącalne w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji (art. 15 ust. 4f u.p.d.o.p.). Ponieważ rozpoczęta przez jednostkę zaniechana inwestycja:
1) nie została sprzedana,
2) nie została zlikwidowana
- odpisane w koszty dotychczas poniesione nakłady nie stanowiły kosztów uzyskania przychodu.
Jeżeli zatem odpisanie zaniechanych inwestycji nie mogło zostać uznane za koszt podatkowy, to „powtórne” przyjęcie do ksiąg rachunkowych będzie obojętne podatkowo.
PRZYKŁAD
Na koniec 2010 r. decyzją kierownika jednostki dokonano odpisania w koszty niezakończonej inwestycji budowy przyłącza gazowego, uznając, że jej kontynuacja nie ma ekonomicznego uzasadnienia. Inwestycja została przeznaczona do likwidacji.
Na podstawie uzasadnionej stosowną analizą decyzji i protokołu kwotę dotychczas poniesionych nakładów w wysokości 15 000 zł odpisano w księgach 2010 r. w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.
Zawarcie w 2011 r. umów z nowymi kontrahentami pozwoliło uznać, że budowa przyłącza gazowego jest niezbędna i uzasadniona nowymi kontraktami. Spółka, na podstawie umowy z zakładem gazownictwa, mogła skończyć rozpoczętą wcześniej inwestycję budowę przyłącza.
Przeznaczona do likwidacji zaniechana inwestycja nie została do tego czasu fizycznie zlikwidowana, sporządzono więc protokół zawierający informację o poniesionych dotychczas nakładach i na tej podstawie przywrócono do ksiąg rachunkowych odpisane w roku poprzednim nakłady na środek trwały w budowie.
EWIDENCJA KSIĘGOWA
ROK 2010
1. Odpisanie w koszty zaniechanej budowy przyłącza gazowego:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 15 000
w analityce koszty zaniechanej inwestycji
Ma „Środki trwałe w budowie” 15 000
w analityce budowa przyłącza gazowego
Ewidencja pozabilansowa
Wn „Środki trwałe w budowie w likwidacji” 15 000
ROK 2011
2. Przywrócenie budowy przyłącza gazowego:
Wn „Środki trwałe w budowie” 15 000
w analityce budowa przyłącza gazowego
Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 15 000
w analityce przywrócenie zaniechanej inwestycji
Ewidencja pozabilansowa
Ma „Środki trwałe w budowie w likwidacji” 15 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja księgowa zdarzenia przedstawionego w przykładzie odnosi się wprost do sytuacji opisanej w pytaniu, ale mogłaby przebiegać również z zastosowaniem odpisu aktualizacyjnego zaniechanej inwestycji w pełnej wysokości. W pozostałe koszty operacyjne zostałby odniesiony odpis aktualizujący, dzięki czemu zaniechana inwestycja widniałaby w ewidencji na koncie „Środki trwałe w budowie”, a bilansowa wartość zostałaby doprowadzona do prawidłowej wysokości właśnie poprzez odpis.
Więcej na ten temat w Biuletynie Rachunkowości