Wątpliwości związane z księgowaniem rabatów mają swoje źródła w przepisach ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Rozpocznijmy od zapisów zawartych w art. 29 ust. 4 tej ustawy. Zgodnie z tym artykułem, obrót stanowiący podstawę opodatkowania zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.
Ujawnianie rabatów na fakturze i moment ich rozliczenia
Sposób dokumentowania rabatów prezentuje poniższa tabela, rozdzielając rabaty na te - otrzymane już po wystawieniu faktury i te - przed (w momencie) wystawieniem faktury.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Z rabatami wiąże się także prawidłowe rozliczenie podatku od towarów i usług. W poniższej tabeli przedstawiono moment rozliczenia faktury korygującej przez udzielającego rabatu (wystawca) i otrzymującego rabat (nabywca).
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja księgowa w księgach jednostki udzielającej rabatu
Moment ujęcia przychodów dla celów bilansowych określony jest przez art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym zapisem, w księgach rachunkowych należy ująć wszystkie osiągnięte przypadające na jej rzecz przychody, niezależnie od terminu ich zapłaty. Ewidencję księgową rabatów przedstawimy zarówno z punktu widzenia udzielającego rabatu, jak i z punktu widzenia otrzymującego rabat.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 1
Firma KORA postanowiła dodatkowo docenić swoich dotychczasowych stałych klientów, dlatego też postanowiła udzielać tym kontrahentom dodatkowego rabatu, po wykonaniu zamówień na określoną kwotę. Wartość faktury przed rabatem wynosiła netto: 10 000 zł plus VAT - 2200 zł, kwota brutto: 12 200 zł. Firma KORA udzieliła 5-proc. rabatu.
Ujęcie udzielonego rabatu w księgach rachunkowych firmy KORA wygląda w następujący sposób:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja księgowa w księgach jednostki otrzymującej rabat
Ewidencja księgowa u otrzymującego rabat jest następująca:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2
Opierając się na danych z przykładu 1 prezentujemy ujęcie rabatu w księgach rachunkowych kontrahenta firmy KORA, czyli u otrzymującego rabat.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Rabaty w interpretacji organów skarbowych
Poniżej prezentujemy zamieszczoną na stronie internetowej Ministra Finansów odpowiedź Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 27 czerwca 2006 r., nr 1471/DPD2/423/165/05/JB, dotyczącą traktowania rabatów przez przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Oto fragment tej odpowiedzi: „W działalności handlowej stosuje się często różnorodne rodzaje preferencji cenowych. Przybierają one różne nazwy i postacie, a ich adresatem może być każdy nabywca lub określone grupy nabywców, a nawet nabywcy jednostkowi. Preferencje cenowe udzielone w formie np. rabatów, bonifikat lub skont wpływają na wartość przychodów do opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.), za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Natomiast skutki podatkowe wypłacania premii pieniężnej w świetle przepisów ww. ustawy uzależnione są od wielu czynników, m.in. od ustalenia, za co faktycznie premia pieniężna została wypłacona. Konieczne jest zatem ustalenie, czy premia pieniężna odnosi się do konkretnej dostawy, czy też dotyczy wszystkich dostaw w określonym czasie i związana jest ze spełnieniem przez nabywcę określonych warunków. Według powyższego kryterium wypłacona premia pieniężna może być traktowana jako rabat lub jako zapłata za usługę. Jeżeli wypłacona premia związana jest z konkretną dostawą - nawet wówczas, gdy premia ta wypłacana zostaje już po dokonaniu zapłaty - powinna być traktowana jako rabat, gdyż ma bezpośredni wpływ na wartość tej dostawy i prowadzi w konsekwencji do obniżenia ceny zakupu dla odbiorcy; w tej sytuacji będzie miał zastosowanie art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Jeżeli natomiast udzielona premia nie odnosi się do żadnej konkretnej dostawy, lecz stanowi świadczenie odrębne, przyznawane za spełnienie określonych warunków, np. za zrealizowanie zakupów o określonej wartości, terminowe regulowanie należności, wówczas taka premia traktowana jest jako wynagrodzenie za usługę, do którego ma zastosowanie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
(...) Spółka zamierza bowiem udzielić rabatu ostatecznym nabywcom swoich wyrobów w postaci zwrotu części zapłaconej przez nich ceny zakupu. Tego rodzaju premie pieniężne - na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - pomniejszają należny przychód uzyskany ze sprzedaży towarów i usług. Zgodnie bowiem z powołanym powyżej art. 12 ust. 3 ww. ustawy, za przychody z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
W związku z powyższym, kwoty wynikające z kontraktów zawieranych pomiędzy spółką a dystrybutorami jej wyrobów stanowić będą dla spółki w dacie wystawienia faktury przychód należny, gdyż na dzień zawarcia takiego kontraktu i wystawienia faktury nie wiadomo jeszcze, czy odbiorca ostateczny, któremu wraz z zakupem przyznany zostanie rabat, z tego rabatu skorzysta (...)”.
Podstawa prawna:
- ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.),
- ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.),
- ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).
Aneta Mazur