RADA
Wydatki związane z realizacją zadania inwestycyjnego, na które został utworzony kapitał (fundusz) inwestycyjny, nie są księgowane na pomniejszenie tego kapitału, lecz są ujmowane w ewidencji tak jak inne zwykłe wydatki. Szczególnym przypadkiem (wyjątkiem) jest przekazanie aktywów oddziałom samodzielnie się bilansującym, gdy przekazanie takie księgowane jest poprzez tak zwany fundusz wydzielony. Dalsze szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Statut spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może dowolnie przewidywać tworzenie kapitałów o charakterze rezerwowym na pokrycie szczególnych strat lub wydatków. W praktyce tworzone są w spółkach np. kapitały inwestycyjne, rozwojowe lub przeznaczone na działalność bieżącą.
Tworzenie kapitału (funduszu) inwestycyjnego
O obowiązkowym tworzeniu kapitału inwestycyjnego z zysku netto (np. w wysokości 10%), jako swego rodzaju kapitału rezerwowego, może rozstrzygać umowa spółki. Wówczas jest on tworzony za każdym razem przy podziale zysku netto, ma trwały charakter i z zasady nie wymaga rozliczenia w odniesieniu do zadań inwestycyjnych.
Umowa spółki oczywiście nie musi zawierać obowiązku tworzenia tego rodzaju kapitału, lecz jedynie taką możliwość. Wtedy o powstaniu lub nie tego funduszu celowego przy podziale zysku netto decyduje uchwała walnego zgromadzenia i zwykle ma ona związek z programem (zadaniem) inwestycyjnym. O zmniejszeniu kapitału inwestycyjnego, tak jak zapasowego i rezerwowego, również rozstrzyga walne zgromadzenie.
Utworzenie kapitału inwestycyjnego z zysku netto nie jest równoznaczne z wypłatą środków i gromadzeniem w oddzielnej kasie czy umieszczaniem ich na oddzielnym rachunku bankowym (choć i tego rodzaju działania mogą zostać powzięte). Oznacza natomiast wewnętrzne zobowiązanie wspólników do wyłączenia spod podziału pomiędzy wspólników pewnych kwot zysku netto do czasu realizacji zadania inwestycyjnego. Monitorowanie wykonania zadania, stopnia jego zaawansowania jest raczej przedmiotem ewidencji pozabilansowej i analiz oraz raportów o takim charakterze tworzonych na potrzeby zarządu.
Rozwiązanie kapitału (funduszu) inwestycyjnego
Wykonanie zadania inwestycyjnego jest tu równoznaczne z wydatkowaniem na określone cele środków obrotowych do wysokości co najmniej utworzonego funduszu inwestycyjnego. Po jego wykonaniu fundusz inwestycyjny na wniosek zarządu może zostać rozliczony przez zgromadzenie wspólników i przekazany na fundusz rezerwowy, zapasowy bądź do podziału pomiędzy wspólników jako dywidenda. Wydatki związane z realizacją zadania inwestycyjnego, na które został utworzony fundusz celowy, nie są księgowane na pomniejszenie tego kapitału, lecz są ujmowane w ewidencji tak jak inne zwykłe wydatki.
Fundusze wydzielone
Fundusz wydzielony służy do ewidencji równowartości składników majątkowych wydzielonych samodzielnie bilansującym się zakładom (oddziałom). A zatem z jednej strony w jednostce macierzystej fundusz ten powinien wyodrębnić aktywa przekazane, natomiast w zakładzie (oddziale) samodzielnie tworzącym bilans powinien wskazywać aktywa mu przydzielone.
Przekazanie aktywów z jednostki macierzystej do oddziału będzie wówczas ewidencjonowane jako obciążenie (Wn) konta funduszu wydzielonego.
Fundusz wydzielony związany jest z ewidencją księgową oddziału i nie ma nic wspólnego z funduszem inwestycyjnym. Jeśli utworzono z zysku netto kapitał inwestycyjny na założenie oddziału (jak to ma miejsce w przypadku Czytelnika), to w chwili gdy fundusz wydzielony (w części dotyczącej wydatków) zrówna się z wysokością utworzonego kapitału inwestycyjnego, można uznać, że fundusz inwestycyjny został wykorzystany. Twierdzenie to będzie jednak zasadne, pod warunkiem dokonania zapłaty za wszystkie zobowiązania związane z majątkiem przekazanym do oddziału.
PRZYKŁAD 1
Spółka przy podziale kwoty 858 000 zł zysku netto za rok bilansowy przeznaczyła jego część w wysokości 800 000 zł na kapitał inwestycyjny, a część 58 000 zł na kapitał zapasowy. Taka decyzja wspólników wiązała się z inną uchwałą, dotyczącą zakupu nieruchomości inwestycyjnej (działki gruntu) o wartości 1 500 000 zł, i miała za zadanie zatrzymanie środków obrotowych w spółce przy czasowym wyłączeniu spod podziału między wspólników. Nieruchomość została ostatecznie sfinansowana: w kwocie 500 000 zł z własnych środków obrotowych oraz w kwocie 1 000 000 zł ze środków kredytu, przy okresie kredytowania 10 lat i równych ratach kapitałowych spłaty kredytu. W czwartym roku od zakupu nieruchomości, po spłacie ponad 300 000 zł kredytu, zarząd wniósł o rozliczenie kapitału inwestycyjnego, utworzonego w celu sfinansowania nieruchomości. Walne zgromadzenie wspólników rozliczyło kapitał inwestycyjny, przeniosło jego część 700 000 zł do kapitału zapasowego, a część 100 000 zł przeznaczono na dywidendę.
Księgowania:
1. Podział wyniku finansowego
Wn konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego” 858 000 zł
Ma konto 801 „Kapitał zapasowy” 58 000 zł
Ma konto 802 „Kapitały rezerwowe”, w analityce: kapitał inwestycyjny 800 000 zł
2. Zakup nieruchomości inwestycyjnej
Wn konto 031 „Inwestycje długoterminowe”, w analityce: nieruchomości inwestycyjne 1 500 000 zł
Ma konto 202 „Rozrachunki z dostawcami” 1 500 000 zł
3. Zapłata zobowiązania
a) z własnych środków obrotowych
Wn konto 202 „Rozrachunki z dostawcami” 500 000 zł
Ma konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” 500 000 zł
b) z kredytu celowego - bezpośrednio z banku do kontrahenta
Wn konto 202 „Rozrachunki z dostawcami” 1 000 000 zł
Ma konto 132 „Kredyty bankowe” 1 000 000 zł
4. Rozliczenie (pozabilansowe) kapitału (funduszu) inwestycyjnego
- kapitał (fundusz) utworzony (+) 800 000 zł
- wydatki z własnych środków na zakup nieruchomości (-) 500 000 zł
- wydatki na spłatę kredytu (-) 300 000 zł
- kapitał (fundusz) niewykorzystany do zatrzymania (=) 0 zł
5. Przeksięgowanie funduszu po jego rozliczeniu i przekazaniu na kapitał zapasowy i do wypłaty uchwałą wspólników
Wn konto 802 „Kapitały rezerwowe”, w analityce: kapitał inwestycyjny 800 000 zł
Ma konto 802 „Kapitały rezerwowe”, w analityce: kapitał przeznaczony do wypłaty 100 000 zł
Ma konto 801 „Kapitał zapasowy” 700 000 zł
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PRZYKŁAD 2
Spółka przy podziale kwoty 100 000 zł zysku netto za rok bilansowy przekazała całość na kapitał inwestycyjny, z przeznaczeniem na utworzenie w Małopolsce oddziału na własnym rozrachunku księgowym. Spółka zakupiła środki trwałe, płacąc gotówką 45 000 zł, i przekazała je do oddziału. Przekazano też środki pieniężne o wartości 10 000 zł, inne środki trwałe w wartości początkowej 25 000 zł, których wartość umorzenia wynosi 7000 zł.
1. Podział wyniku finansowego
Wn konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego” 100 000 zł
Ma konto 802 „Kapitały rezerwowe”, w analityce: kapitał inwestycyjny 100 000 zł
2. Przekazanie składników majątku do oddziału przez jednostkę macierzystą
a) środki trwałe, nabyte wcześniej i zakupione obecnie, razem wartość początkowa 25 000 zł + 45 000 zł = 70 000 zł
Wn konto 809 „Fundusze wydzielone - oddział Małopolska” 70 000 zł
Ma konto 010 „Środki trwałe” 70 000 zł
Wn konto 070 „Umorzenie środków trwałych” 7 000 zł
Ma konto 809 „Fundusze wydzielone - oddział Małopolska” 7 000 zł
b) gotówka
Wn konto 809 „Fundusze wydzielone - oddział Małopolska” 10 000 zł
Ma konto 100 „Kasa” 10 000 zł
3. Księgowania na kontach pozabilansowych
a) ustanowienie kapitału inwestycyjnego
Wn konto pozabilansowe 999 „Techniczne konto rozliczeniowe” 100 000 zł
Ma konto pozabilansowe 980-2 „Kapitał inwestycyjny do rozliczenia” 100 000 zł
b) rozliczenie kapitału inwestycyjnego, dotyczące wydatków na środki trwałe oraz przekazania gotówki, 45 000 zł + 10 000 zł = 55 000 zł. (Inny majątek wydzielony i przekazany do oddziału nie wiąże się z wydatkami spółki na rzecz oddziału, a tym samym nie dotyczy funduszu inwestycyjnego.)
Wn konto pozabilansowe 980-3 „Kapitał inwestycyjny rozliczony” 55 000 zł
Ma konto pozabilansowe 999 „Techniczne konto rozliczeniowe” 55 000 zł
Saldo konta pozabilansowego (syntetycznego) 980 w wysokości 100 000 zł - 55 000 zł = 45 000 zł obrazuje kapitał inwestycyjny do wykorzystania i rozliczenia. Tej wartości majątek powinien zostać jeszcze nabyty i przekazany przez spółkę do oddziału.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewa Szczepankiewicz
główna księgowa w spółce z o.o.