W styczniu wynająłem magazyn, w którym oprócz magazynowania towarów handlowych parkowałem ten samochód. Towary handlowe ubezpieczyłem na wypadek kradzieży i zdarzeń losowych we własnym zakresie. Wynajmujący oświadczył, że budynek magazynowy jest ubezpieczony od zdarzeń losowych.
Podczas styczniowej wichury zawaliła się ściana szczytowa i uszkodziła część towaru oraz zniszczyła samochód. Samochód nie nadaje się do dalszej eksploatacji. Okazało się, że wynajmujący nie posiada ubezpieczenia OC, w związku z tym zdecydował się pokryć 50% wartości samochodu, wypłacając jednorazowe odszkodowanie oraz 50% w ratach czynszu.
W jaki sposób dokonać księgowania tych zdarzeń? Czy jest możliwe zastosowanie przez wynajmującego 6-miesięcznego nieodpłatnego najmu (6 × 1000 zł = 6000 zł - 50% wartości samochodu). Jeśli tak, w jaki sposób ujmować to w księdze? Jeżeli wrak samochodu zdecyduję się sprzedać za 1000 zł, to jakie skutki podatkowe będzie to rodzić, uwzględniając dokonany jednorazowy odpis amortyzacyjny?
RADA
W sytuacji Czytelnika występuje kilka zdarzeń i każde z nich należy odrębnie zaksięgować. Czytelnik nie może jednak potraktować najmu jako nieodpłatnej czynności. Zarówno wynajmujący, jak i najemca muszą wystawić dokumenty i następnie rozliczyć je w drodze kompensaty (wzajemnego potrącenia należności). Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
W opisanej przez Czytelnika sytuacji będziemy mieli do czynienia z kilkoma operacjami gospodarczymi:
1. Wypłacenie pierwszej części odszkodowania za uszkodzony samochód
Otrzymane odszkodowanie od właściciela nieruchomości za uszkodzony samochód będzie stanowiło przychód u Czytelnika (art. 14 ust. 2 pkt 12 updof). Na podstawie tego przepisu otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą są zaliczane do przychodów z działalności gospodarczej. W związku z tym, że Czytelnik umówił się z właścicielem nieruchomości, iż wypłaci on odszkodowanie w ten sposób, że 50% wartości samochodu, czyli 6000 zł, otrzyma natychmiast, Czytelnik powinien zaksięgować do kolumny 8 pkpir (pozostałe przychody) kwotę 6000 zł. Księgowania przychodu należy dokonać w dacie jego otrzymania.
2. „Wypłacenie” kolejnej części odszkodowania w ratach miesięcznych
Czytelnik umówił się również z właścicielem nieruchomości, że pozostałą część odszkodowania wypłaci mu on w ten sposób, że zwolni Czytelnika z opłat za najem. W tej sytuacji wcale nie będziemy mieli do czynienia z zaistnieniem nieodpłatnego używania lokalu. Prawidłowe postępowanie w zakresie obiegu dokumentów zarówno Czytelnika, jak i właściciela nieruchomości powinno być następujące.
Właściciel nieruchomości powinien wystawić, jak zawsze, Czytelnikowi fakturę za najem lokalu. W fakturze tej, w części dotyczącej sposobu zapłaty, powinien jednak zapisać, że zapłata czynszu nastąpi w formie kompensaty. Należność za czynsz zostanie bowiem skompensowana z notą obciążeniową, jaką co miesiąc powinien wystawić Czytelnik.
Z przedstawionego pytania wynika, że właściciel nieruchomości zobowiązał się do „wypłacenia” dalszej części odszkodowania w kwocie 1000 zł miesięcznie i w tej wysokości Czytelnik powinien wystawiać noty przez okres kolejnych 6 miesięcy.
Zaistniałe zdarzenia gospodarcze należy zaksięgować w pkpir Czytelnika następująco:
• wystawione przez wynajmującego faktury za najem nieruchomości Czytelnik zaksięguje do kosztów uzyskania przychodów w kolumnie 13 pkpir; księgowania tego dokona pod datą wystawiania faktury przez wynajmującego (art. 22 ust. 6b updof),
• „otrzymane odszkodowanie”, np. na podstawie noty obciążeniowej, Czytelnik zaksięguje do kolumny 8 (pozostałe przychody); księgowania dokona w dacie rozliczenia (kompensatą) noty obciążeniowej z fakturą za najem.
Z powyższego wynika, że pomimo iż Czytelnik fizycznie nie będzie płacił wynajmującemu za najem, to jednak faktycznie zapłata ta nastąpi w formie kompensaty wystawioną przez Czytelnika notą obciążeniową1,
Należy dodać, że Czytelnik powinien zawrzeć ugodę z wynajmującym (właścicielem nieruchomości), w której zapisane byłyby zasady wypłaty przez wynajmującego na rzecz Czytelnika odszkodowania za zniszczony samochód.
3. Sprzedaż samochodu
Czytelnik, dokonując sprzedaży pozostałości z samochodu, powinien należny ze sprzedaży przychód zaksięgować do kolumny 8 pkpir (pozostałe przychody). Niestety, z racji tego, że Czytelnik dokonał 100% odpisu amortyzacyjnego na podstawie art. 22k ust. 7 updof, nie będzie mógł zaksięgować do kosztów uzyskania przychodów wartości niezamortyzowanej, ponieważ takiej wartości niezamortyzowanej już nie ma.
• art. 14 ust. 2 pkt 1 i 12, art. 22 ust. 6b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1673
• § 13 rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - Dz.U. Nr 152, poz. 1475; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 140, poz. 988
Leszek Porowski
doradca podatkowy,
współwłaściciel Biura Rachunkowego
Porowski Consulting
|
|
1 W artykule tym używam określenia „nota obciążeniowa” dla dokumentu, jaki powinien wystawić poszkodowany Czytelnik, na podstawie którego „otrzyma on odszkodowanie” od sprawcy szkody. Nadmieniam, że może to być każdy inny dokument, np. wezwanie do zapłaty odszkodowania, nota księgowa, nota roszczeniowa. Czytelnik może również nie wystawiać żadnego dokumentu. Wtedy datą powstania przychodu w przypadku pierwszej części odszkodowania będzie fizyczne jego otrzymanie, a datą przychodu kolejnych rat odszkodowania będzie data terminu zapłaty faktury za najem, w której nastąpi potrącenie wzajemnych należności. Warto jednak, aby w każdej sytuacji strony zawarły stosowną ugodę na piśmie, która będzie jasno regulowała te sprawy.