Stan faktyczny
W umowach z wykonawcami na roboty budowlane często występuje taka sytuacja, że zabezpieczeniem należytego wykonania umowy jest forma gwarancji ubezpieczeniowej wystawiana przez firmy ubezpieczeniowe. Takie gwarancje przekazujemy do banku jako depozyt. Czy w związku z przekazywaniem ww. deklaracji do banku obsługującego naszą gminę wystarczy ująć gwarancję na koncie pozabilansowym 910, czy może po otrzymaniu dowodu depozytowego ująć zapisem Wn 140, Ma 240, a likwidację depozytu - Wn 240, Ma 140? Ponadto często wystawiana jest jedna gwarancja na dwie kwoty i dwa terminy (jedna kwota i termin dotyczy dobrego wykonania umowy, a druga gwarancji), np.:
• od 9 maja 2008 r. do 31 lipca 2011 r. w zakresie gwarancji dobrego wykonania kontraktu - kwota 100 000 zł,
• od 1 sierpnia 2011 r. do 31 lipca 2014 r. w zakresie gwarancji właściwego usunięcia wad i usterek - kwota 25 000 zł.
Jak to prawidłowo zaksięgować? Czy na koncie 910 ująć kwotę 100 000 zł czy 125 000 zł i czy automatycznie z konta 910 31 lipca 2011 r. wyksięgować kwotę 100 000 zł, a może na koncie 910 ująć kwotę 100 000 zł i automatycznie 31 lipca 2011 r. z konta 910 wyksięgować 75 000 zł?
Odpowiedź
Odpowiadając na pytanie Czytelnika, najpierw należy ustalić, czy gwarancja ubezpieczeniowa wystawiana przez firmę ubezpieczeniową w ramach wykonanej roboty budowlanej stanowi papier wartościowy, a tym samym czy zalicza się do aktywów finansowych.
Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont), konto 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne” służy do ewidencji krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych, których wartość jest wyrażona zarówno w walucie polskiej, jak i w walucie obcej (w tym czeki i weksle obce). Konto 140 może wykazywać saldo Wn, które na koniec roku jest ujmowane w bilansie jako pozycja aktywów obrotowych (jako inne środki pieniężne lub krótkoterminowe papiery wartościowe). W tym momencie należy zauważyć, że gwarancja ubezpieczeniowa nie stanowi ani aktywa finansowego ani aktywa pieniężnego. Pojęcie „aktywa finansowe” jest wyjaśnione w art. 3 ust. 1 pkt 24 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Zgodnie z tą definicją, aktywa finansowe gwarantują jednostce prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach. Natomiast gwarancja ubezpieczeniowa, mimo że ma określoną wartość, nie gwarantuje bezwzględnego prawa do otrzymania aktywów pieniężnych - stanowi jedynie formę zabezpieczenia. Jednak ze względu na istotność i wagę gwarancji ubezpieczeniowej jako formy zabezpieczenia, np. robót budowlanych, wskazane jest, aby jednostka prowadziła ewidencję posiadanych gwarancji ubezpieczeniowych.
Jedną z takich form ewidencji może być prowadzenie konta pozabilansowego 910, tak jak wskazano w pytaniu, bo chociaż rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont nie zawiera w wykazie kont konta 910, to zgodnie z § 14 ust. 2 wskazany w tym rozporządzeniu plan kont stanowi podstawę do opracowania zakładowych planów kont. Jednostka może, ustalając zakładowy plan kont, uzupełnić konta wymienione w ww. rozporządzeniu o inne konta zgodne co do treści ekonomicznej. Wskazane jest, aby ewidencja szczegółowa do konta 910 była prowadzona według kontrahentów i poszczególnych tytułów.
Odpowiadając na ostatnią część pytania w zakresie ewidencji zmian wartości gwarancji ubezpieczeniowej, to przy ustalaniu zasad ujmowania zmian wartości gwarancji można się posiłkować rozwiązaniem przyjętym dla obowiązujących kont pozabilansowych, np. dla konta 980 „Plan finansowy wydatków budżetowych”. Otóż na stronie Wn konta 980 ujmuje się plan finansowy wydatków budżetowych oraz jego zmiany. I tak, w przypadku zwiększenia planu finansowego dokonuje się zapisu dodatniego na stronie Wn, natomiast w przypadku zmniejszenia planu finansowego dokonuje się zapisu ujemnego na stronie Wn. Podobnie można księgować zmiany gwarancji ubezpieczeniowej, o której mowa w pytaniu. W dniu 9 maja 2008 r. księgujemy np. na stronie Wn konta 910 wartość 100 000 zł, natomiast 1 sierpnia 2011 r. księgujemy na stronie Wn zapisem ujemnym kwotę 75 000 zł, ponieważ o tyle w tym dniu gwarancja ubezpieczeniowa zmienia wartość. Oczywiście podany sposób prowadzenia ewidencji pozabilansowej należy traktować jako przykładową metodę prowadzenia ewidencji posiadanych gwarancji ubezpieczeniowych. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby jednostka prowadziła ewidencję posiadanych gwarancji ubezpieczeniowych np. w formie papierowej księgi.
Piotr Sakławski
Podstawy prawne
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 199, poz. 1175)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 128, poz. 861)