Odpowiadając na pytanie, zakładam, że chodzi o ZFŚS jednostki oświatowej należącej do sektora finansów publicznych, działającej na podstawie ustaw z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych oraz z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela.
Zasady udzielania świadczeń z ZFŚS pracownikom jednostek organizacyjnych oświaty, działających na podstawie ustaw o systemie oświaty oraz o finansach publicznych, zostały określone w przepisach ustawy - Karta Nauczyciela oraz ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS). Zgodnie z nimi:
• z odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nauczycieli wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym (art. 53 ust. 1 i 1a ustawy - Karta Nauczyciela),
• w zakresie zasad udzielania pozostałych świadczeń dla nauczycieli i emerytów/rencistów nauczycieli stosuje się przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 53 ust. 5 Karty Nauczyciela),
• w zakresie udzielania świadczeń dla pracowników i emerytów niebędących nauczycielami, zatrudnionych w jednostkach oświaty, stosuje się przepisy ustawy o ZFŚS.
W przypadku świadczenia urlopowego dla nauczycieli wymienionego w przepisach art. 53 ust. 1a Karty Nauczyciela pracodawca nie ma możliwości zmiany zasad jego wypłacania (ani w zakresie kręgu osób uprawnionych, ani w zakresie wysokości i częstotliwości wypłat), ponieważ jest to świadczenie obligatoryjne, którego warunki wypłacania zostały określone w powszechnie obowiązujących przepisach ustawowych.
Natomiast w odniesieniu do pozostałych świadczeń z ZFŚS o ich rodzaju, formach, zasadach, wysokości i częstotliwości wypłacania decyduje pracodawca w regulaminie ZFŚS, ustalanym przy udziale związków zawodowych lub przedstawiciela załogi, w trybie określonym w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ZFŚS.
Pracodawca dysponujący w ramach ZFŚS ograniczonymi środkami finansowymi, przed ustaleniem regulaminu powinien zrobić rozeznanie w zakresie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z ZFŚS oraz zapotrzebowania na konkretne rodzaje usług (na przykład w formie anonimowej ankiety wśród osób uprawnionych) i podjąć decyzje dopuszczalne na gruncie obowiązującego prawa przedstawione w tabeli.
Tabela. Działania, które może podjąć pracodawca dysponujący ograniczonymi środkami finansowymi ZFŚS
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wprowadzając te wszystkie rozwiązania, cały czas należy pamiętać o nadrzędnej zasadzie wynikającej z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, według której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z Funduszu - co w praktyce oznacza, że rozstrzygając o tym, kto będzie uprawniony do korzystania z ZFŚS i w jakim zakresie, nie można kierować się innymi przesłankami niż ww. kryteria socjalne. Czyli nie można na przykład decydować, że emeryci i renciści otrzymają tylko połowę wysokości świadczeń lub raz na dwa lata, tylko dlatego, że są emerytami i rencistami. Fundusz świadczeń socjalnych ma bowiem służyć osobom uprawnionym, znajdującym się faktycznie w najcięższej sytuacji.
Konsekwencją zastosowania tej zasady jest to, że w zakładzie pracy będą osoby w dobrej sytuacji materialnej, którym ze względu na niespełnianie kryterium dochodowego nie będą przysługiwały żadne świadczenia (na przykład: osoby zajmujące stanowiska kierownicze, o wysokich zarobkach, niemające na utrzymaniu małoletnich dzieci lub emeryci, których małżonkowie uzyskują wysokie dochody), jak i takie, które ze względu na ciężką sytuację będą korzystały ze wszystkich możliwych świadczeń i dopłat w najwyższej przewidzianej wysokości (na przykład nauczyciel utrzymujący bezrobotną żonę i dwoje małoletnich dzieci; samotny emerytowany nauczyciel; nauczycielka wychowująca samotnie dziecko niepełnosprawne).
Podstawy prawne
• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 247, poz. 1821)
• Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 89, poz. 589)
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 181, poz. 1292)
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 140, poz. 984)