Wartości niematerialne i prawne ujmuje się w ewidencji w według wartości początkowej. Wyznaczenie wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych zależy od sposobu ich pozyskania, gdyż wartości niematerialne i prawne mogą: pochodzić z zakupu, być darowizną, być wytworzone we własnym zakresie, zostać ujawnione w toku inwentaryzacji oraz być nieodpłatnie otrzymane od jednostki budżetowej przez inną jednostkę budżetową.
Wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych stanowi cena nabycia łącznie z podatkiem od towarów i usług niepodlegającym odliczeniu, co ma miejsce (z pewnymi wyjątkami) w przypadku jednostek budżetowych. Jednostki sektora finansów publicznych będące płatnikami VAT odliczają bowiem podatek VAT, jeżeli zakupiony składnik wartości niematerialnych i prawnych ma służyć działalności, z której sprzedaż jest opodatkowana.
W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej, jest uznawane za świadczenie usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zarówno cena nabycia, jak i koszt wytworzenia wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres do dnia ich przyjęcia do używania.
W przypadku darowizny wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych stanowi wartość rynkowa z dnia nabycia, z uwzględnieniem stopnia dotychczasowego zużycia, lub wartość niższa określona w umowie darowizny lub umowie o nieodpłatnym przekazaniu.
Jeżeli wartości niematerialne zostały ujawnione w toku inwentaryzacji, wyceniane są one według wartości wynikającej z posiadanych dokumentów, a w przypadku ich braku - według wyceny eksperta.
Wartości niematerialne i prawne, nieodpłatnie otrzymane od jednostki budżetowej przez inną jednostkę budżetową, wycenia się według wartości określonej w dokumencie o przekazaniu. Najczęściej stanowi ją wartość ewidencyjna z poprzedniej formy własności - dotychczasowa wartość początkowa, przy czym ujmuje się też dotychczasowe umorzenie.
Wycenę bilansową wartości niematerialnych i prawnych prowadzi się w kategoriach netto, tzn. wartość początkową pomniejsza się o dotychczasowe umorzenie.
BEATA PIOTROWSKA
główny specjalista w Biurze Audytu Wewnętrznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 ze zm.).