Odpisy amortyzacyjne od nieużywanych środków trwałych
W praktyce może się zdarzyć sytuacja, że organizacja nie będzie używała składnika majątku do celów prowadzonej działalności. Czy można w takiej sytuacji dokonywać odpisów amortyzacyjnych, a jeśli tak - to czy stanowią one koszty uzyskania przychodów?
AMORTYZACJI NIE PODLEGAJĄ M.IN. SKŁADNIKI MAJĄTKU, KTÓRE NIE SĄ UŻYWANE NA SKUTEK:
• zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
• zaprzestania działalności, w której te składniki były używane.
W tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tej działalności (art. 16c pkt 5 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; dalej: updop). Przepis ten nie dotyczy więc sytuacji, gdy środek trwały nie jest używany, a działalność nadal jest prowadzona.
Oznacza to, że:
• nie ma obowiązku zaprzestania dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych w przypadku, w którym nastąpiło czasowe niewykorzystywanie ich w prowadzonej działalności, a także
• nie ma podstawy prawnej do wyłączenia odpisów amortyzacyjnych od takiego środka trwałego z kosztów uzyskania przychodów..
INTERPRETACJE
(...) Dla kwalifikacji odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów nie ma znaczenia, że [podatnik] aktualnie nie uzyskuje przychodów z tytułu eksploatacji niektórych środków trwałych - nie można bowiem stwierdzić zaprzestania prowadzenia przez [podatnika] działalności gospodarczej w tym zakresie.
Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 27 sierpnia 2010 r.
(sygn. IBPBI/2/423-810/10/AK).
UWAGA!
Amortyzacji nie będą podlegały środki trwałe w razie trwałego, a nie czasowego, zaprzestania działalności.
INTERPRETACJE
Przesłanką powodującą niemożność dokonywania odpisów amortyzacyjnych od składników majątkowych jest więc zaprzestanie działalności, w związku z którym nastąpi zaprzestanie używania tych składników. Należy przez to rozumieć całkowite zaniechanie danego rodzaju działalności, na skutek czego składniki majątkowe przestają być używane.
Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 7 marca 2011 r.
(sygn. ILPB4/423-343/10-2/MC).
Podsumowując - czasowe zaprzestanie używania środka trwałego nie wyklucza możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych i zaliczania ich do kosztów uzyskania przychodów przy kontynuowaniu działalności gospodarczej, w której środki te były wykorzystane.
Utrata statusu środka trwałego
Jeśli wystąpi przesłanka powodująca utratę przez składnik majątku statusu środka trwałego, to składnik taki nie będzie podlegał amortyzacji. Taka okoliczność wystąpi m.in. w razie trwałego zaprzestania prowadzenia działalności albo w razie likwidacji środka trwałego (poprzez jego fizyczną likwidację, sprzedaż lub darowiznę).
W takiej sytuacji, od dnia utraty statusu środków trwałych należy zaprzestać dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Organizacja będzie uprawniona do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od tego rodzaju środków trwałych do momentu postawienia ich w stan likwidacji, zbycia lub stwierdzenia ich niedoborów. Jak wynika bowiem z art. 16h ust. 1 updop, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się zasadniczo od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych:
• począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten składnik majątku wprowadzono do ewidencji,
• do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór (art. 16h ust. 1 pkt 1 updop).
UWAGA!
Za datę likwidacji środka trwałego, powodującą utratę prawa do dalszej amortyzacji, należy uznać datę sporządzenia dokumentów likwidacyjnych i zdjęcia z ewidencji bilansowej.
Likwidacja środka trwałego powinna być właściwie udokumentowana dowodem księgowym, stanowiącym podstawę odniesienia do ewidencji księgowej. Takim dowodem jest dokument LT, który powinien zawierać:
• oznaczenie i numer dokumentu (np. LT - Likwidacja środka trwałego, nr 4/2011),
• pieczątkę organizacji,
• nazwę środka trwałego,
• numer inwentarzowy,
• ilość sztuk,
• wartość początkową,
• dotychczasową amortyzację (umorzenie),
• orzeczenie komisji likwidacyjnej (chodzi o określenie powodów likwidacji - np. zły stan techniczny sprzętu; najczęściej zwraca się również uwagę, że koszty napraw, remontów czy modernizacji przekroczyłyby wartość zakupu nowego składnika majątku),
• skład komisji likwidacyjnej (imiona i nazwiska osób wchodzących w skład komisji, a także datę orzeczenia komisji),
• datę rozpoczęcia likwidacji,
• zatwierdzenie decyzji komisji likwidacyjnej (zatwierdza kierownik jednostki, czyli zarząd organizacji według zasady reprezentacji).
Jeśli chodzi o fizyczną likwidację środka trwałego, trzeba pamiętać, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności (art. 16 ust. 1 pkt 6 updop). Straty inne niż wymienione w tym przepisie będą zatem stanowiły koszty uzyskania przychodów.
Więcej na ten temat w Poradniku Organizacji Non-Profit