rada
Jeżeli proces likwidacyjny zbliża się ku końcowi, to spółka powinna nieściągnięte należności spisać w koszty, eliminując je w ten sposób z ewidencji księgowej.
uzasadnienie
Już w momencie wystąpienia na drogę postępowania sądowego spółka powinna utworzyć odpis aktualizujący wartość wierzytelności.
Wierzytelność potwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu jest skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, tj. przekazana komornikowi w celu egzekucji wierzytelności.
W przypadku gdy dochodzona kwota zostanie spółce zapłacona, utworzony odpis aktualizujący podlega rozwiązaniu i zarachowaniu do pozostałych przychodów operacyjnych bądź przychodów finansowych. Rozwiązywany odpis, w świetle prawa podatkowego, będzie przychodem podlegającym opodatkowaniu, jeśli wcześniej został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Jeżeli spółka nie może przewidzieć, ile czasu potrwa ściągnięcie należności, powinna wystąpić do komornika z zapytaniem o ich ściągalność.
Podczas postępowania egzekucyjnego może zostać stwierdzony brak majątku dłużnika i wówczas komornik może wydać postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Gdy wierzyciel (spółka) uzna postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego i jeżeli nie utworzył odpisu aktualizującego, nieściągalną wierzytelność odpisuje w ciężar kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych, uznanych za koszty uzyskania przychodów, w wysokości uprzednio zarachowanego przychodu należnego. Jeśli natomiast spółka dokonała wcześniej odpisu aktualizującego, spisuje należności i rozwiązuje utworzony odpis.
UWAGA!
Samo zarachowanie kosztów w księgach wierzyciela nie zwalnia dłużnika z długu. Zwolnienie z długu przez wierzyciela następuje dopiero po zawarciu umowy, mówiącej o zwolnieniu dłużnika z długu i przyjęciu tego zwolnienia przez dłużnika.
Jeżeli proces likwidacyjny zmierza do końca, spółka powinna bezwzględnie wyksięgować z ewidencji wszelkie należności, które nie mogą być uregulowane. Wynika to z tego, że w sprawozdaniu likwidacyjnym mogą być wykazane tylko następujące pozycje:
l środki pieniężne,
l kapitały,
l rezerwy na przyszłe koszty, które zostaną poniesione po zakończeniu postępowania likwidacyjnego, np. opłaty za wykreślenie spółki z rejestru,
l nieuregulowane zobowiązania wobec Skarbu Państwa.
Jeżeli komornik umorzy postępowanie komornicze, wówczas spółka powinna uwzględnić ten fakt w swoich księgach, spisując należność w koszty. Wraz z końcem roku koszty te zostaną przeniesione na wynik finansowy, wpływając w ten sposób na kapitał własny, który ulegnie zmniejszeniu o wartość poniesionych kosztów w związku z umorzeniem należności.
Przykład 1
Założenia:
1. Spółka akcyjna sprzedała odbiorcy X towary o wartości 122 000 zł.
2. Spółka skierowała sprawę do sądu, gdyż pomimo wysyłania dłużnikowi wezwania do zapłaty dłużnik nie uregulował zobowiązania. Spółka opłaciła koszty sądowe w wysokości 5000 zł.
3. Sąd zasądził na rzecz wierzyciela:
a) spłatę należności głównej - 122 000 zł,
b) odsetki za zwłokę - 2000 zł,
c) zwrot kosztów postępowania sądowego - 5000 zł.
4. W związku ze zwlekaniem dłużnika z uregulowaniem zasądzonej należności spółka skierowała należność do egzekucji komorniczej.
5. Komornik wyegzekwował część wierzytelności w kwocie 73 200 zł, którą przekazał na rachunek wierzyciela.
6. Na podstawie wydanego przez komornika postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu niewypłacalności dłużnika wierzyciel umorzył niespłaconą kwotę należności, tj.:
a) należność główną - 48 800 zł,
b) odsetki za zwłokę - 2000 zł,
c) koszty postępowania sądowego - 5000 zł.
Ewidencja księgowa
1. Przeksięgowanie należności pod datą skierowania sprawy do sądu - 122 000 zł:
Wn„Należności dochodzone na drodze sądowej” 122 000
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 122 000
2. Opłacenie kosztów postępowania sądowego - 5000 zł:
Wn„Pozostałe koszty operacyjne” 5 000
Ma„Rachunek bieżący” 5 000
3. Odpis aktualizujący należność dochodzoną na drodze sądowej:
Wn„Pozostałe koszty operacyjne” 122 000
Ma„Odpisy aktualizujące wartość należności” 122 000
4. Prawomocny wyrok zasądzający na rzecz wierzyciela:
a) należność główną - 122 000 zł
Wn„Rozrachunki z odbiorcami” 122 000
Ma„Należności dochodzone na drodze sądowej” 122 000
b) zwrot kosztów postępowania sądowego - 5000 zł, na które jednocześnie utworzono odpis aktualizujący
Wn„Rozrachunki z odbiorcami” 5 000
Ma„Odpisy aktualizujące wartość należności” 5 000
c) odsetki za zwłokę - 2000 zł
Wn„Rozrachunki z odbiorcami” 2 000
Ma„Przychody finansowe” 2 000
5. Utworzenie odpisu aktualizacyjnego dotyczącego odsetek - 2000 zł:
Wn„Koszty finansowe” 2 000
Ma„Odpisy aktualizujące wartość należności” 2 000
6. Przelew środków od komornika - 73 200 zł:
Wn„Rachunek bieżący” 73 200
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 73 200
7. Rozliczenie dokonanego odpisu aktualizującego w związku z uregulowaniem części wierzytelności:
Wn„Odpisy aktualizujące wartość należności” 73 200
Ma„Pozostałe przychody operacyjne” 73 200
8. Uznanie niespłaconej wartości wierzytelności za nieściągalną i wyksięgowanie z ewidencji:
a) należności głównej - 48 800 zł
Wn„Odpisy aktualizujące wartość należności” 48 800
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 48 800
b) kosztów postępowania sądowego - 5000 zł
Wn„Odpisy aktualizujące wartość należności” 5 000
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 5 000
c) odsetek za zwłokę - 2000 zł
Wn„Odpisy aktualizujące wartość należności” 2 000
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 2 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Spółka ma prawo zaliczyć dokonany odpis aktualizujący wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów z chwilą uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, a więc z chwilą skierowania sprawy do postępowania egzekucyjnego.
Przykład 2
Spółka z o.o. w likwidacji posiada wierzytelność w wysokości 100 000 zł, w tym odsetki w kwocie 5000 zł. Wierzytelność ta potwierdzona jest prawomocnym wyrokiem sądu i została skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Spółka nie utworzyła na wątpliwą należność odpisu aktualizującego. Proces likwidacyjny dobiega końca i spółka przygotowuje się do sporządzenia sprawozdania. Dlatego w porozumieniu z komornikiem postanowiła umorzyć należność.
Ewidencja księgowa
1. Spisanie należności głównej w koszty:
Wn„Pozostałe koszty operacyjne” 95 000
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 95 000
2. Wyksięgowanie należnych odsetek:
Wn„Koszty finansowe” 5 000
Ma„Rozrachunki z odbiorcami” 5 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
l art. 35b ust. 1 pkt 4, art. 35b ust. 2, art. 35c ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
l art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166
l art. 12 ust. 1 pkt 4d, art. 16 ust. 1 pkt 25, art. 16 ust. 2a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
Joanna Gawrońska
biegły rewident