RADA
Na dzień poprzedzający podział jednostki istnieje obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych - zgodnie z art. 12 ustawy o rachunkowości. W spółce dzielonej należy wyksięgować przekazany zespół składników i przyjąć je do ksiąg spółki nowo powstającej. Każde zamknięcie ksiąg rachunkowych powoduje też zakończenie roku podatkowego i konieczność złożenia rocznego zeznania podatkowego.
UZASADNIENIE
Spółkę kapitałową można podzielić na dwie lub więcej spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny podział spółki akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości, a także nie może być dzielona spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości. Podział powinien wynikać z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Ma to na celu usprawnienie zarządzania i zwiększenie efektywności działania organizacji.
UWAGA
Spółki osobowe nie podlegają podziałowi.
Tabela. Sposoby podziału
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W opisanej sytuacji mamy do czynienia z podziałem przez wydzielenie. Wydzielenie nowej spółki następuje w dniu jej wpisu do rejestru. W przypadku przeniesienia części majątku spółki dzielonej na istniejącą już spółkę wydzielenie następuje w dniu wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej.
Wydzieleniu podlega zorganizowana część przedsiębiorstwa, która oznacza organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych. Obejmuje on też zobowiązania i jest przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa to nie jest przypadkowe zorganizowanie masy składników majątkowych, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością organizacyjną i finansową, z możliwością samodzielnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym.
Przykład
W spółce dzielonej wyodrębniona zostaje zorganizowana część przedsiębiorstwa, na którą składają się następujące pozycje:
1) budynki zaliczane do środków trwałych o wartości netto 150 000 zł,
2) wyposażenie zaliczane do środków trwałych - 50 000 zł,
3) należności - 80 000 zł,
4) materiały - 10 000 zł,
5) gotówka w kasie - 5000 zł,
6) zobowiązania - 30 000 zł.
Ewidencja księgowa
1. Wyksięgowanie środków trwałych z ksiąg w wartości netto:
Wn „Rozliczenie wydzielenia” 200 000
Ma „Środki trwałe”
- w analityce „Budynki” 150 000
- w analityce „Wyposażenie” 50 000
2. Wyksięgowanie należności:
Wn „Rozliczenie wydzielenia” 80 000
Ma „Należności” 80 000
3. Wyksięgowanie materiałów:
Wn „Rozliczenie wydzielenia” 10 000
Ma „Materiały” 10 000
4. Wyksięgowanie gotówki:
Wn „Rozliczenie wydzielenia” 5 000
Ma „Kasa” 5 000
5. Wyksięgowanie zobowiązań:
Wn „Zobowiązania” 30 000
Ma „Rozliczenie wydzielenia” 30 000
6. Wpis do KRS:
Wn „Kapitał zakładowy” 265 000
Ma „Rozliczenie wydzielenia” 265 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja księgowa w spółce nowo powstałej:
1. Zaksięgowanie środków trwałych w wartości netto:
Wn „Środki trwałe”
- w analityce „Budynki” 150 000
- w analityce „Wyposażenie” 50 000
Ma „Rozliczenie przejęcia” 200 000
2. Zaksięgowanie należności:
Wn „Należności” 80 000
Ma „Rozliczenie przejęcia” 80 000
3. Zaksięgowanie materiałów:
Wn „Materiały” 10 000
Ma „Rozliczenie przejęcia” 10 000
4. Zaksięgowanie gotówki:
Wn „Kasa” 5 000
Ma „Rozliczenie przejęcia” 5 000
5. Zaksięgowanie zobowiązań:
Wn „Rozliczenie przejęcia” 30 000
Ma „Zobowiązania” 30 000
6. Wpis do KRS:
Wn „Rozliczenie przejęcia” 265 000
Ma „Kapitał zakładowy” 265 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jeśli przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego spółka zgodnie z odrębnymi przepisami ma obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych, za rok podatkowy uważa się okres od pierwszego dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych.
UWAGA
Jeżeli udziałowcy uznają, że kapitał własny (kapitał udziałowy wraz z pozostałymi kapitałami) w spółce dzielonej lub nowo powstałej jest niewystarczający, w planie podziału mogą określić wysokość ewentualnych dopłat.
W tym przypadku za następny rok podatkowy uważa się okres od dnia otwarcia ksiąg rachunkowych do końca przyjętego przez podatnika roku podatkowego.
Księgi rachunkowe należy zamykać:
• na dzień kończący rok obrotowy,
• na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego,
• na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej, z zastrzeżeniem ust. 3,
• w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, w szczególności na dzień wpisu do rejestru tego połączenia,
• na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku podziału lub połączenia powstaje nowa jednostka, w szczególności na dzień poprzedzający dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału,
• na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadłości.
Z tych ustaleń wynika, że procedura podziału spółki prowadzi do zamknięcia roku podatkowego w spółce dzielonej. Powoduje to także obowiązek złożenia do właściwego urzędu skarbowego rocznego zeznania podatkowego CIT-8.
• art. 529 i 534 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 133, poz. 935
• art. 12 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• art. 4a ust. 3 i 4, art. 8 ust. 6 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
Jerzy Rybka
główny księgowy z licencją MF