Wspomniane wyżej składowe to:
- koszty bieżącego zatrudnienia,
- koszty przeszłego zatrudnienia,
- kwota świadczeń zapadłych,
- odsetki netto,
- skutki połączenia jednostek gospodarczych,
- zyski i straty aktuarialne.
Zatem jeśli jednostka, korzystając z usług aktuariusza, przeprowadziła proces wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, a następnie otrzymała raport z wyceny rezerw to kolejnym krokiem będzie właściwe ujęcie poszczególnych składowych, tak aby prawidłowo odzwierciedlić ich wpływ na wynik finansowy jednostki.
Odpowiedzialność sprawozdawczo-rachunkowa jednostki
W niniejszym artykule przyjrzymy się ostatniej składowej – zyskom i stratom aktuarialnym. Przyjrzymy się jej, ze względu na różny – w zależności od rodzaju świadczenia pracowniczego którego ta składowa dotyczy – wpływ tej składowej na wynik finansowy jednostki.
Nim jednak przejdziemy do zaprezentowania zasady ujmowania zysków i strat aktuarialnych, zgodnie z MSR 19 obowiązującym jednostki od 1 stycznia 2013 roku, wyjaśnijmy czym są zyski i straty aktuarialne.
Zgodnie z MSR 19 zyski i straty aktuarialne to wszelkie zmiany wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń, wynikające ze:
- skutków zmian założeń aktuarialnych,
- korekt założeń aktuarialnych ex post (skutków różnic pomiędzy poprzednimi założeniami aktuarialnymi a tym, co faktycznie nastąpiło).
Ponieważ mamy dwa rodzaje założeń aktuarialnych: założenia demograficzne i założenia finansowe, więc zyski i straty aktuarialne możemy przedstawić jako pozycję na którą składają się:
- zmiany wartości rezerw na świadczenia pracownicze wynikające ze zmiany założeń demograficznych (w tym ze zmiany założeń dotyczących: rotacji pracowników, przechodzenia na rentę inwalidzką, wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, umieralności pracowników),
- zmiany wartości rezerw na świadczenia pracownicze wynikające ze zmiany założeń finansowych (w tym ze zmiany założeń dotyczących: stopy dyskontowej, wzrostu wynagrodzeń w jednostce),
- zmiany wartości rezerw na świadczenia pracownicze wynikające z różnic pomiędzy rzeczywistą realizacją założeń w danym okresie (w okresie wyznaczonym przez obecną i poprzednią datę bilansową) a założeniami aktuarialnymi przyjętymi do wyceny rezerw na poprzednią datę bilansową.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
MSR 19 obowiązujący jednostki od 1 stycznia 2013 różnicuje podejście związane z ujmowaniem zysków i strat aktuarialnych. Podejście to zależy od tego z jakimi świadczeniami są związane zyski i straty aktuarialne. Inaczej ujmowane są zyski i straty aktuarialne związane ze świadczeniami po okresie zatrudnienia (np. odprawami emerytalnymi), a inaczej z innymi długoterminowymi świadczeniami pracowniczymi (np. nagrodami jubileuszowymi).
W przypadku świadczeń po okresie zatrudnienia, zyski i straty aktuarialne jak wynika to z §120 MSR 19 ujmuje się w innych całkowitych dochodach, czyli wpływają one bezpośrednio na kapitał własny jednostki. Natomiast w przypadku innych długoterminowych świadczeń pracowniczych, zyski i straty aktuarialne ujmowane są w wyniku finansowym, co jest konsekwencją zapisów §156 MSR 19.
Zatem istotne jest, aby aktuariusz dokonujący wyliczenia rezerw na świadczenia pracownicze w przekazywanym jednostce raporcie z wyliczenia rezerw, podawał wartości poszczególnych wyżej wymienionych składowych dla każdego pozapłacowego świadczenia pracowniczego, dla którego jednostka tworzy rezerwę zgodnie z MSR 19. Podejście takie pozwoli to jednostce na prawidłowe ujęcie poszczególnych składowych i tym samym na prawidłowe odzwierciedlenie ich wpływu na wynik finansowy jednostki.
dr Witold Florczak, AKSJOM Doradztwo Aktuarialne, www.aksjom.pl
Podyskutuj o tym na naszym FORUM