Zaległe dni urlopowe stanowią realne i narastające ryzyko finansowe dla firm — szczególnie w sektorze MŚP. W mniejszych przedsiębiorstwach, gdzie często brakuje dedykowanych działów HR czy zespołów płacowych, łatwiej o kumulację niewykorzystanych dni. Z mojego doświadczenia jako CFO na godziny wynika, że problem jest niedoszacowany. Firmy często nie uświadamiają sobie skali zobowiązania. - tłumaczy Marta Kobińska, CEO Create the Flow, dyrektor finansowa, CFO na godziny.
- Zaległe urlopy jako koszt, który może zaskoczyć na zamknięciu roku
- Rezerwa na zaległe urlopy
- Wycena rezerwy
- Podsumowanie
Zaległe urlopy jako koszt, który może zaskoczyć na zamknięciu roku
Z analizy rynku wynika, że około jedna trzecia pracowników deklaruje posiadanie zaległego urlopu — i choć ostatnie badanie Randstad pochodzi z 2023 roku (34 % deklaracji), w 2025 r. w praktyce często spotykam się z podobnymi proporcjami. To nie jest margines — to systemowy koszt, który może zaskoczyć na zamknięciu roku. Chodzi o to, że w przypadku odejścia pracownika z firmy trzeba będzie wypłacić ekwiwalent urlopowy.
Rezerwa na zaległe urlopy
Z perspektywy rachunkowości obowiązuje zasada memoriału i współmierności — koszty związane z urlopami, które pracownik „wypracował” w danym okresie, muszą być ujmowane w tym właśnie okresie. Ustawa o rachunkowości (art. 6 ust. 2) nakłada obowiązek ujęcia w sprawozdaniu zobowiązań, jeżeli jest możliwe ich wiarygodne oszacowanie — i rezerwy na świadczenia pracownicze są właśnie takim przypadkiem. W praktyce audytorzy i praktycy zalecają utworzenie rezerwy.
A jak duża może być ekspozycja finansowa? Pomyślmy o małej firmie z dziesięcioma pracownikami, średnią pensją brutto na poziomie 6 000 zł, zakładając, że każdy ma 5 zaległych dni urlopu. W uproszczeniu: przy 21 dniach roboczych w miesiącu koszt jednego dnia to ≈ 285,71 zł. Przy 5 dniach to ~1 428,57 zł koszt na pracownika, czyli ~14 285,72 zł dla całej firmy. W większych przedsiębiorstwach i przy większych zaległościach liczby rosną proporcjonalnie. Nawet pozornie niewielkie błędy oszacowania mogą zaburzyć planowany wynik i płynność.
Ryzyka braku rezerwy lub niewypłacenia ekwiwalentu są realne:
- Audyt / sprawozdawczość: brak rezerwy może skutkować zastrzeżeniami biegłego rewidenta lub uwagą, że sprawozdanie nie przedstawia rzetelnie stanu finansowego (naruszenie zasady memoriału).
- Ryzyko prawne / pracownicze: w momencie rozwiązania umowy pracodawca ma obowiązek wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Roszczenia pracowników mogą sięgać wstecz, a opóźnienia generować odsetki, koszty sądowe czy sankcje.
Polecamy: Kalendarz 2026
Wycena rezerwy
Jak audytorzy i CFO w praktyce podchodzą do wyceny rezerwy? Przyjmują następujące kroki:
- Zbierają dane: raport HR – liczba dni zaległych na pracownika, analizują składniki wynagrodzenia (stałe, premie, dodatki) do ekwiwalentu wchodzi tylko wynagrodzenie bez dodatków.
- Oszacowują koszt: mnożą liczbę dni przez średni dzienny koszt. Rezerwa nie musi być idealna, ale musi być oszacowaniem rozsądnym i udokumentowanym.
- Księgują w roku obrotowym, którego dotyczy rezerwa.
Na poziomie praktycznym dla MŚP rekomenduję:
- Szybki przegląd zaległych dni urlopowych – raport z działu płac.
- Polityka rachunkowości – opis metodologii wyceny rezerwy, zapisanej w dokumentach przedsiębiorstwa, z odniesieniem do art. 6 i art. 39 ustawy o rachunkowości,
- Utworzenie rezerwy nie rzadziej niż na dzień bilansowy, w przypadku gdy kwota jest istotna kwartalnie lub nawet miesięcznie,
- Zarządzanie zaległościami operacyjnie – plan urlopów do 30 września (dla urlopów zaległych), bieżąca kontrola wykonania, komunikacja z pracownikami,
- Symulacje płynnościowe – włączenie kwot rezerwy w prognozy cash flow,
- Dokumentacja dla audytora / kontrolujących – przechowywanie raportów, decyzji, założeń kalkulacyjnych, dowodów.
Podsumowanie
Zaległe urlopy to nie tylko problem kadrowy, ale poważna pozycja finansowa. CFO powinien traktować rezerwy urlopowe nie jako fakultet, lecz jako integralny instrument zarządzania ryzykiem. Tworzenie, monitorowanie i adaptacja rezerwy minimalizują ryzyka prawne, audytowe i płynnościowe, a jednocześnie wspierają rzetelność raportowania i stabilność finansową firmy.
Autor: Marta Kobińska, CEO Create the Flow, dyrektor finansowa, CFO na godziny