Czy można stosować dwie różne metod wyceny zapasów

RADA

Dla różnych grup zapasów, np. produktów, towarów, materiałów, można przyjąć różne metody wyceny rozchodu i stanu końcowego. Nie można natomiast stosować różnych metod wyceny (np. cen przeciętnych i FIFO) w stosunku do jednakowych grup zapasów. Jest to bowiem sprzeczne z zasadą rzetelności i jasności danych w rachunkowości.

UZASADNIENIE

Ustawa o rachunkowości (art. 34 ust. 4) pozwala stosować następujące metody rozchodu zapasów:

1) według cen przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej cen (kosztów) danego składnika aktywów,

2) zasady „pierwsze przyszło – pierwsze wyszło” (FIFO), przyjmując, że rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach tych składników aktywów, które spółka najwcześniej nabyła,

3) zasady „ostatnie przyszło – pierwsze wyszło” (LIFO), przyjmując, że rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach tych składników aktywów, które spółka najpóźniej nabyła,

4) w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Spółka powinna dokonać wyboru, którą z tych metod wyceny zapasów będzie stosować i do jakich rodzajów zapasów. Informacja o podjętej decyzji w tej sprawie musi się znaleźć w stosowanej polityce rachunkowości. Ustawa o rachunkowości nie zakazuje, aby dla różnych grup zapasów, np. produktów, towarów, materiałów, przyjmować różne metody wyceny rozchodu i stanu końcowego. Takiego formalnego zakazu nie ma również w przypadku jednakowych grup zapasów. Jednak stosowanie różnych metod wyceny (np. cen przeciętnych i FIFO) do tych samych grup zapasów jest sprzeczne z zasadą rzetelności i jasności danych w rachunkowości, określoną w art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Należy przypomnieć, że nakazuje ona stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości tak, by rzetelnie i jasno była przedstawiana sytuacja majątkowa, finansowa oraz wynik działalności jednostki.

Wybór metody wyceny rozchodu zapasów nie jest dla jednostki bez znaczenia, gdyż wpływa na wysokość wyniku finansowego wykazywanego przez jednostkę oraz na wartość stanu końcowego zapasów. Wprowadzenie dwóch metod wyceny dla tych samych grup zapasów z pewnością nie służy jasności, czytelności i przejrzystości danych rachunkowych zawartych w księgach rachunkowych. Poniżej przedstawiamy, jak zastosowanie różnych metod wyceny zapasów wpływa na notowany przez jednostkę wynik finansowy i stan zapasów na koniec okresu.

Sprawozdania finansowe jednostek mikro

PRZYKŁAD

Zapas towaru A na początek okresu: 1000 szt. po cenie nabycia 50 zł = 50 000 zł

Operacje gospodarcze w grudniu 2014 r.:

1. Przyjęcie 600 szt. po cenie nabycia 52 zł 31 200 zł

2. Przyjęcie 400 szt. po cenie nabycia 48 zł 19 200 zł

3. Wydanie do sprzedaży 1600 szt.

4. Przyjęcie 900 szt. po cenie nabycia 53 zł 47 700 zł

5. Wydanie do sprzedaży 600 szt.

Przypadek 1. Stosowanie metody cen przeciętnych do wyceny rozchodu zapasów

Cena przeciętna do ustalenia wartości rozchodu z operacji (3):

(1000 szt. x 50 zł + 600 szt. x 52 zł + 400 szt. x 48 zł/1000 szt. + 600 szt. + 400 szt.) = 50,20 zł.

Wycena rozchodu:

1600 szt. x 50,20 zł = 80 320 zł.

Cena przeciętna do ustalenia wartości rozchodu z operacji (5):

(400 szt. x 50,20 zł + 900 szt. x 53 zł/400 szt. + 900 szt.) = 52,14 zł.

Wycena rozchodu:

600 szt. x 52,14 zł = 31 284 zł.

Zapas towaru A na koniec okresu:

700 szt. po cenie 52,14 zł = 36 496 zł.

Wartość rozchodu towarów do sprzedaży:

80 320 zł + 31 284 zł = 111 604 zł.

Przypadek 2. Stosowanie metody wyceny rozchodu zapasów FIFO

Wycena rozchodu z operacji (3):

(1000 szt. x 50 zł + 600 szt. x 52 zł) = 81 200 zł.

Wycena rozchodu z operacji (5):

(400 szt. x 48 zł + 200 szt. x 53 zł) = 29 800 zł.

Zapas towaru A na koniec okresu:

700 szt. po cenie 53 zł = 37 100 zł.

Wartość rozchodu towarów do sprzedaży:

81 200 zł + 29 800 zł = 111 000 zł.

Wycena bilansowa aktywów obrotowych

Przypadek 3. Stosowanie metody wyceny rozchodu zapasów LIFO

Wycena rozchodu z operacji (3):

(400 szt. x 48 zł + 600 szt. x 52 zł + 600 szt. x 50 zł) = 80 400 zł.

Wycena rozchodu z operacji (5):

(600 szt. x 53 zł) = 31 800 zł.

Zapas towaru A na koniec okresu:

400 szt. po cenie 50 zł i 300 szt. po cenie 53 zł = 35 900 zł.

Wartość rozchodu towarów do sprzedaży:

80 400 zł + 31 800 zł = 112 200 zł.

Polecamy: Ściągi księgowego – PDF

Zestawienie wyników obliczeń opartych na przedstawionych przykładach

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 4 ust. 1, art. 34 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1100

Anna K. Kowal

biegły rewident, ekspert w zakresie podatków dochodowych i VAT

Podyskutuj o tym na naszym FORUM