Ujęcie straty z tytułu utraty wartości
Zgodnie z MSR 39 ujęcie straty z tytułu utraty wartości następowało dopiero, gdy wystąpiły obiektywne dowody utraty wartości, takie jak:
- znaczące trudności finansowe dłużnika,
- niedotrzymanie warunków umowy, np. opóźnienie w spłacie,
- wysokie prawdopodobieństwo upadłości dłużnika,
- zanik aktywnego rynku na składnik aktywów finansowych wynikający z trudności finansowych,
- niekorzystne zmiany dotyczące grupy aktywów, do których zalicza się dany składnik aktywów finansowych.
MSSF 9 znacząco przyspiesza ujęcie strat, gdyż już od momentu ujęcia składnika aktywów finansowych w bilansie jednostka powinna szacować oczekiwane straty kredytowe za pomocą 3-stopniowego modelu opartego na zmianach ryzyka kredytowego. Zasady te dotyczą wszystkich spółek, choć w podmiotach spoza branży finansowej będzie można zastosować pewne uproszczenia.
Model utraty wartości
Spośród trzech kategorii aktywów finansowych, które przewiduje standard:
- wyceniane w zamortyzowanym koszcie,
- wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody,
- wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy,
ustalanie strat z tytułu utraty wartości ze względu na ryzyko kredytowe dotyczy tylko dwóch pierwszych.
Utrata wartości ze względu na ryzyko kredytowe, a także odwrócenie strat, zawsze ujmowane są w wyniku finansowym, nawet jeśli dany składnik aktywów finansowych jest co do zasady wyceniany przez pozostałe całkowite dochody.
Jeśli ryzyko kredytowe składnika aktywów finansowych jest niewielkie oraz gdy wzrost ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia do dnia oceny nie był znaczący, spółka szacuje straty kredytowe biorąc pod uwagę tylko zdarzenia niewykonania zobowiązania mogące nastąpić w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Jeśli jednak ryzyko kredytowe danego składnika aktywów znacząco wzrosło od dnia początkowego ujęcia, należy szacować straty ze zdarzeń, jakie mogą wystąpić w okresie całego życia instrumentu. Zwrócić należy uwagę na to, że znaczny wzrost ryzyka kredytowego może nastąpić zanim będzie miał miejsce obiektywny dowód utraty wartości. Powoduje to zatem przyspieszenie ujęcia strat w porównaniu z dotychczasowymi zasadami. Standard przyjmuje, że znaczący wzrost ryzyka kredytowego następuje w przypadku przeterminowania płatności o 30 dni, jednak można to założenie odrzucić, jeśli jednostka posiada uzasadniające to informacje.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Kalkulując wysokość straty z tytułu utraty wartości należy brać pod uwagę prawdopodobieństwo wystąpienia tej straty. Nie oznacza to konieczności budowania licznych scenariuszy, jednak w każdym wypadku należy rozważyć przynajmniej dwa – wystąpienie straty kredytowej lub jej niewystąpienie, nawet jeśli wystąpienie straty jest bardzo niskie. Dokonywanie szacunku wymaga rozważenia dostępnych informacji pochodzących z przeszłości, ale również uwzględnienia innych, bardziej przyszłościowych danych. Obliczenie straty wymaga również wzięcia pod uwagę wartości pieniądza w czasie, stąd przepływy pieniężne dyskontuje się dotychczasową efektywną stopą danego składnika aktywów.
Standard MSSF 9 Instrumenty finansowe reguluje również kwestię naliczania odsetek od aktywów:
- jeśli zdarzenie niewykonania zobowiązań nie miało jeszcze miejsca, odsetki efektywną stopą procentową nalicza się od wartości brutto, a więc od kwoty przed pomniejszeniem o odpisy aktualizujące,
- jeśli zdarzenie niewykonania zobowiązań już nastąpiło, odsetki liczy się od wartości netto składnika aktywów.
Dalsza część artykułu dotycząca utraty wartości aktywów finansowych według MSSF 9
Źródło: Dawid Napierała, menedżer w Grant Thornton