RADA
Koszty prac rozwojowych zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli prace te zakończą się pozytywnie, tzn. jeśli spółka osiągnie zamierzony efekt gospodarczy z jednoczesnym spełnieniem warunków wymienionych w ustawie o rachunkowości.
UZASADNIENIE
Ustawa o rachunkowości nie wymienia enumeratywnie rodzaju prac, które można zaliczyć do prac rozwojowych. W tym celu można wykorzystać przepisy MSR nr 38 „Wartości niematerialne”. Według tego standardu do kosztów prac rozwojowych można zaliczyć:
• projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania),
• projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii,
• projektowanie, wykonanie i działalność linii próbnej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż, oraz
• projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów albo usług.
Koszty zakończonych prac rozwojowych można zaliczyć do wartości niematerialnych, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
• produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,
• techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona oraz odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,
• koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.
Co to są prace badawcze
Prace badawcze to nowatorskie poszukiwania rozwiązań mających na celu zdobycie wiedzy. Koszty prac badawczych zaliczane są do pozostałych kosztów operacyjnych w momencie ich poniesienia.
Poniesione koszty zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych po zakończeniu prac i po spełnieniu powyższych kryteriów. Jeżeli koszty prac rozwojowych nie spełniają warunków określonych w ustawie o rachunkowości i nie mogą zostać zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych, ich wartość należy odnieść do pozostałych kosztów operacyjnych.
Prace rozwojowe na etapie ich realizacji gromadzone są na koncie „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”. Po zakończeniu prac poniesione koszty, zgromadzone na koncie RMK, rozliczane są w zależności od uzyskanego efektu.
Tabela. Sposób ewidencji prac rozwojowych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wycena i amortyzacja prac rozwojowych
Koszty prac rozwojowych wycenia się w wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych na prace, mające na celu uzyskanie nowych lub ulepszonych produktów bądź technologii. Pomniejsza się je o ewentualne odzyski oraz odpisy z tytułu dotychczas dokonanej amortyzacji.
Z punktu widzenia ustawy o rachunkowości koszty prac rozwojowych zakwalifikowane do wartości niematerialnych i prawnych amortyzowane są w czasie nie dłuższym niż pięć lat.
Dla celów podatkowych okres amortyzacji tego rodzaju wartości niematerialnych i prawnych nie może być krótszy niż 12 miesięcy.
Przykład
Spółka poniosła nakłady na wyprodukowanie prototypu urządzenia medycznego. Koszty wyniosły 20 000 zł. Przed podjęciem produkcji prowadzono prace badawcze polegające na zastosowaniu i wykorzystaniu urządzenia. Koszt prac badawczych to 40 000 zł.
Ewidencja księgowa
1. Koszty poniesione na etapie prac badawczych - księgowane w momencie poniesienia:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 40 000
Ma Różne konta bilansowe 40 000
2. Koszty prac rozwojowych:
Wn „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 20 000
Ma „Rozliczenie kosztów” 20 000
3. Prace rozwojowe zakończyły się powodzeniem. Zostanie uruchomiona produkcja na rynek oraz spełnione są pozostałe warunki wymienione w ustawie o rachunkowości:
a) zakwalifikowanie kosztów prac rozwojowych do wartości niematerialnych i prawnych
Wn „Wartości niematerialne i prawne” 20 000
Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 20 000
b) zapis równoległy
Wn „Koszt obrotów wewnętrznych” 20 000
Ma „Obroty wewnętrzne” 20 000
4. Ustalono okres amortyzacji bilansowej na pięć lat:
20 000 zł : 5 lat = 4000 zł
Miesięczny odpis amortyzacyjny wynosi:
4000 zł : 12 miesięcy = 333 zł
a) amortyzacja miesięczna
Wn „Amortyzacja” 333
Ma „Umorzenie” 333
b) zapis równoległy - przeniesienie kosztów amortyzacji w układ funkcjonalny
Wn Odpowiednie konto zespołu 5 333
Ma „Rozliczenie kosztów” 333
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jeżeli prace rozwojowe nie zakończyłyby się powodzeniem, ich wartość odnosiłoby się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 20 000
Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 20 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Koszty prac rozwojowych, do czasu ich zakończenia, wykazuje się w aktywach bilansu w pozycji:
B.IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - jeżeli ich zakończenie nastąpi w ciągu następnego roku obrotowego,
A.V.2. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe - inne rozliczenia międzyokresowe - jeżeli zakończenie tych prac nastąpi w okresie dłuższym niż 12 miesięcy, licząc od dnia bilansowego.
W myśl przepisów podatkowych, jeżeli koszty prac rozwojowych nie mogą być uznane za wartości niematerialne i prawne, poniesione koszty zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w roku podatkowym, w którym prace zakończono. Warunki zaliczenia kosztów prac rozwojowych do wartości niematerialnych sformułowane są w art. 16b ust. 2 pkt 3 ustawy.
Jeżeli więc prace rozwojowe zakończą się wynikiem pozytywnym oraz zostaną spełnione warunki zawarte w art. 16b ust. 2 pkt 3, poniesione wydatki klasyfikuje się jako wartości niematerialne i prawne.
Odpisy amortyzacyjne naliczone zgodnie z przepisami podatkowymi stanowią dla spółki koszt uzyskania przychodu.
• art. 3 ust. 1 pkt 14, art. 31 ust. 2, art. 32 ust. 1-4 i 6, art. 33 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• art. 15 ust. 4a, art. 16b ust. 2 pkt 3, art. 16m ust. 1 pkt 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
Wioletta Chaczykowska
księgowa z licencją MF