Produkty w księgach rachunkowych wycenia się według kosztów ich wytworzenia. Warto więc pamiętać, że nie zalicza się do tej wartości kosztów będących konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych (ZP). Wynika to z art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości.
Maciej Czapiewski, biegły rewident z M2 Audyt, zwraca uwagę, że sporządzający sprawozdania finansowe często pomijają ten problem lub przyjmują założenie, że wykorzystanie zdolności produkcyjnych jest pełne. Według eksperta, może to prowadzić do istotnych błędów.
Prześledźmy przykład: jednostka wytwarzająca średnio 100 szt. wyrobów/miesiąc wysyła pracowników na dwutygodniowy urlop świąteczny w grudniu. Koszt zmienny produkcji wynosi 10 zł/szt., koszty stałe wydziału produkcyjnego (amortyzacja, sprzątanie, ochrona, podatek od nieruchomości itp.) wynoszą 500 zł/miesiąc. W listopadzie wyprodukowano 100 szt. produktów (pełne wykorzystanie ZP), zaś w grudniu 50 szt. wyrobów (połowiczne wykorzystanie ZP). Jeżeli koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych nie zostaną wyłączone, jednostkowy techniczny koszt wytworzenia produktów (TKW) zostanie ustalony na poziomie 15 zł dla listopada (10 zł koszty zmienne, 500/100 zł koszty stałe) i 20 zł dla grudnia (10 zł koszty zmienne, 500/50 zł koszty stałe).
- Takie same wyroby byłyby więc w sprawozdaniu wycenione w różnych wartościach, mimo że ceny surowców, technologia i efektywność pracy nie uległy zmianie - twierdzi nasz rozmówca. Tymczasem prawidłowe zastosowanie przepisów ustawy oznaczałoby uznanie 250 zł kosztów stałych za koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych (500x100/50) i odniesienie ich bezpośrednio w wynik finansowy. Wtedy jednostkowy techniczny koszt wytworzenia produktów z grudnia będzie wynosił 15 zł [10 zł koszty zmienne, (500-250) /50 zł koszty stałe].
Maciej Czapiewski podkreśla, że z przykładu wynika, że w przedsiębiorstwach o znaczących fluktuacjach wielkości produkcji w miesiącach ustalanie stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych jest nieodzowne, jakkolwiek znalezienie właściwego miernika tej zmiennej może nie być łatwe.
Ważne!
Ułatwieniem przy wycenie zapasów może być Stanowisko Komitetu Standardów Rachunkowości dostępne na stronie www.mf.gov.pl
Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl