Przygotowanie nowego rozporządzenia to efekt ciągłego dostosowania działalności SKOK-ów do zmieniającego się otoczenia gospodarczego. Jak wyjaśnia resort finansów, potrzeba zapewnienia stabilności istotnego segmentu polskiego sektora finansowego, bezpieczeństwo lokowanych w nim środków oraz skuteczny nadzór ostrożnościowy sprawowany przez KNF spowodowały przyjęcie rozwiązań podobnych do tych, jakie dotyczą banków spółdzielczych. W związku z tym budowa rozporządzenia wzorowana jest na rozporządzeniu Ministra Finansów z 1 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków.
Przepisy regulujące działalność SKOK-ów
Nowe regulacje zawierają definicje pozwalające na poprawne stosowanie przepisów w nim zawartych. W porównaniu do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 września 2013 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych nowe rozporządzenie uzupełniono o kolejne definicje. Ich wprowadzenie wynika z konieczności uregulowania nowego obszaru dotyczącego m.in. ujmowania, wyceny aktywów finansowych i zobowiązań finansowych, a także zmodyfikowanych zasad tworzenia odpisów aktualizujących.
Prowadzenie ksiąg rachunkowych
W rozporządzeniu zawarto uregulowania zobowiązujące SKOK-i do ujmowania w każdym dniu operacyjnym w księgach rachunkowych wszystkich zdarzeń gospodarczych. Dodatkowo skoki mają obowiązek sporządzania dziennika operacji, zestawienia obrotów i sald księgi głównej oraz zestawienia obrotów i sald ksiąg analitycznych. Wymóg ten jest związany bezpośrednio z przepisami ustawy o SKOK nakładającymi obowiązek utrzymania na określonym poziomie norm ostrożnościowych.
Prowadzenie ksiąg rachunkowych w ustawie o doradztwie podatkowym
Metody inwentaryzacji środków
Rozporządzenia określa, jakimi metodami powinny być inwentaryzowane poszczególne składniki aktywów oraz pasywów spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, a w szczególności sposoby inwentaryzacji typowych dla SKOK aktywów, jakimi są środki zdeponowane na imiennych rachunkach członków kasy oraz kredyty i pożyczki. Jednoznacznie wskazano również na potrzebę inwentaryzacji m.in. tak charakterystycznych pozycji, jak należności z terminem opóźnienia w spłacie powyżej 90 dni czy też funduszy kasy.
Ujmowanie, wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego
Kluczowe z punktu widzenia nadzoru ostrożnościowego jest wprowadzenie dla SKOK-ów zasad ujmowania, wyceny i wyłączania instrumentów finansowych spójnych z zasadami przyjętymi dla sektora bankowego. Celem wydania rozporządzenia jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania kas, ich stabilności i bezpieczeństwa. Przyjęcie rozwiązań sprawdzonych w odniesieniu do sektora bankowego, w szczególności banków spółdzielczych ma zapewnić niezbędny poziom bezpieczeństwa przy zachowaniu zasady proporcjonalności.
Rozporządzenie uszczegóławia funkcjonujące w obecnym stanie prawnym zasady ujmowania, wyceny i wyłączania instrumentów finansowych spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych dostosowując je do wymogów wynikających z zasad Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 39 (Instrumenty finansowe - ujmowanie i wycena). Wykorzystując rozwiązania występujące w MSR 39 dokonano podziału aktywów finansowych i zobowiązań finansowych na 4 podstawowe kategorie (portfele):
1) aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym aktywa finansowe i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu;
2) kredyty i pożyczki oraz inne należności;
3) aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności;
4) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.
Wyjaśnienia wymaga fakt, iż poza kredytami i pożyczkami innymi istotnymi składnikami aktywów finansowych SKOK są także akcje, udziały, papiery dłużne, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Należy pamiętać, że wycena tych aktywów wymaga szczególnego uregulowania.
Rozporządzenia w sprawie rachunkowości SKOK-ów
Co powinny zawierać sprawozdania finansowe kasy?
W związku z rozszerzonym upoważnieniem ustawowym, rozporządzenie zawiera szczegółowy zakres informacji, jakie składają się na sprawozdanie finansowe, co znajduje się w załączniku do rozporządzenia. Zakres sprawozdania finansowego nie odbiega od zasad określonych w ustawie o rachunkowości. Zawiera on informacje, które należy przedstawić we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego oraz dodatkowych informacjach i objaśnieniach, a także wzór bilansu kasy, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w funduszu własnym oraz wzór rachunku przepływów pieniężnych kasy.
Przyjęty sposób prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym kas wynika ze specyfiki finansowej ich działalności. Podział aktywów i zobowiązań uporządkowanych według stopnia płynności dostarcza informacji, które są wiarygodne. Taka prezentacja jest bardziej przydatna, niż przedstawienie aktywów i zobowiązań w podziale na krótkoterminowe i długoterminowe, ponieważ kasy nie dostarczają dóbr i nie świadczą usług w ramach wyraźnie wyróżnionego cyklu operacyjnego. Dlatego też główne pozycje bilansu to niosące ryzyko kredytowe, rynkowe i płynności instrumenty finansowe. Skutki ich wyceny odzwierciedla w uporządkowany sposób podobny do bilansu rachunek zysków i strat. Dodatkowe informacje i objaśnienia to usystematyzowany zbiór informacji pomagający użytkownikom w zrozumieniu sprawozdania finansowego. Poza tym rozszerzono zakres wymaganych ujawnień o wynikające z ustawy o skok normy ostrożnościowe.
Ochrona i przechowywanie danych
Ze względu na istotną rolę kas oszczędnościowo-kredytowych w systemie finansowym, jako dostawców usług finansowych, w rozporządzeniu uregulowano zasady ochrony i przechowywania dokumentów obowiązujące SKOK-i.
Rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. i będzie miało zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2015 r.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Podstawa prawna
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Autor: Marta Przyborowska