PIOTR WOŹNIAK
dyrektor departamentu audytu Europejskie Centrum Audytu w Poznaniu
Zgodnie z art. 3 ust. 4 i 5 ustawy o rachunkowości umowy leasingu w zależności od zastosowanych w nich rozwiązań prawnych i podziału ryzyka związanego z użytkowaniem przedmiotu mogą być traktowane jako leasing finansowy lub operacyjny. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych również różnicuje te dwa rodzaje umów leasingu, jednakże warunki uznania umowy za leasing finansowy są zdefiniowane inaczej niż w ustawie o rachunkowości. W rezultacie ta sama umowa może być inaczej traktowana z punktu widzenia rachunkowości a inaczej z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym.
Należy zaznaczyć, że jednostki, których roczne sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania, mogą umowy leasingu kwalifikować według przepisów podatkowych.
Przedstawiony we wstępie problem dotyczy umowy uznanej przez podatnika dla celów bilansowych za leasing operacyjny. Oznacza to, że przedmiot umowy nie był ujęty w księgach korzystającego jako środek trwały i nie były dokonywane od niego odpisy amortyzacyjne.
W momencie zakończenia umowy korzystający (leasingobiorca) skorzystał z opcji wykupu, zgodnie z art. 17c ust. 1 ustawy o CIT. Nabyty samochód osobowy nie został jednak ujęty w aktywach, ale jednorazowo zaliczony w koszty uzyskania przychodów. W przedstawionej sytuacji należałoby rozpatrzyć kilka kwestii.
Po pierwsze cena wykupu leasingowanego środka wyrażona w umowie nie może być niższa od tzw. hipotetycznej wartości netto środka trwałego, w przeciwnym wypadku organy podatkowe będą mogły ją przyjąć w wysokości wartości rynkowej. Hipotetyczną wartość netto samochodu określa się, pomniejszając jego wartość początkową (ustaloną dla celów amortyzacji) o odpisy amortyzacyjne obliczone metodą degresywną. Dla ustalenia tej wartości jest bez znaczenia, jaką metodą leasingodawca dokonywał amortyzacji samochodu i jaka była rzeczywista wysokość odpisów amortyzacyjnych.
Zalecanym rozwiązaniem, w naszej ocenie, jest wprowadzenie wykupionego z leasingu środka trwałego do ewidencji środków trwałych i jednorazowe dokonanie odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania tego środka do używania.
W momencie podjęcia decyzji o odsprzedaży wykupionego z leasingu środka, cena sprzedaży samochodu nie jest zależna ani od wartości księgowej tego składnika majątku, ani od ceny, jaką zapłacono przy zakupie tego samochodu. Powinna ona natomiast być jak najbardziej zbliżona do ceny rynkowej stosowanej dla samochodów tej samej marki, tego samego rocznika i o podobnym przebiegu kilometrów w miejscu i dacie zbycia tego samochodu.
Warunek ten jest istotny, ponieważ w momencie sprzedaży samochodu w spółce powstaje przychód (z punktu widzenia rachunkowego, zakwalifikowany do pozostałych przychodów operacyjnych) równy cenie określonej w umowie sprzedaży i podlegający opodatkowaniu. Jeżeli cena określona w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej samochodu, a podatnik nie zmieni tej wartości lub nie wskaże przyczyny takiego stanu, organ podatkowy może określić jego wartość z uwzględnieniem opinii biegłego.
(AP)
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 3 ust. 4-6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).