Obowiązek tworzenia rezerw na zobowiązania związane z restrukturyzacją wynika wprost z ustawy o rachunkowości. Zgodnie z art. 35d ustawy o rachunkowości tworzy się je, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań.
W takim przypadku obowiązek ten będzie uzależniony od dwóch czynników. Po pierwsze, przeprowadzenie restrukturyzacji musi wynikać z przepisów prawa lub wiążących umów. Po drugie, niezbędne jest stworzenia planu restrukturyzacji.
Warto więc pamiętać, że w sprawach nieuregulowanych ustawą spółki mogą korzystać z krajowych standardów rachunkowości, a w przypadku braku ta- kich standardów z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR). Obecnie tworzony jest krajowy standard w tym zakresie. Na stronach internetowych Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl) dostępny jest jego projekt. Do czasu wejścia w życie tego standardu pomocy w zakresie tworzenia rezerw na restrukturyzację można szukać w MSR 37 - Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe. Zawiera on regulacje dotyczące wspomnianego planu restrukturyzacji. Według tego standardu powinien on określać co najmniej:
• zakres działalności, której plan dotyczy, oraz lokalizacje nim objęte,
• miejsce zatrudnienia, funkcje i przybliżoną liczbę pracowników, którzy mają otrzymać odszkodowania w zamian za zakończenie stosunku pracy,
• przewidywalną kwotę nakładów, która zostanie poniesiona w związku z restrukturyzacją,
• termin wdrożenia planu.
Tworzone w zakresie restrukturyzacji rezerwy powinny obejmować wyłącznie nakłady, które wynikają z planowanej restrukturyzacji, a jednocześnie nie są związane z bieżącą działalnością jednostki. Nie powinny więc uwzględniać kosztów pośrednio związanych z prowadzonymi w tym zakresie działaniami, takich jak koszty przeszkolenia pozostających pracowników w związku ze zmianą ich przyporządkowania służbowego, marketingu czy też inwestycji w nowe systemy i sieci dystrybucji.
Tego typu rezerwy ewidencjonuje się w księgach rachunkowych zgodnie z art. 35d ust. 2. Według tego przepisu zalicza się je odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą.
Projekt krajowego standardu rachunkowości w tym zakresie nakazuje ujmować rezerwy na restrukturyzację przeprowadzaną na mocy przepisów prawa w korespondencji z kontem - Straty nadzwyczajne. Natomiast rezerwy na restrukturyzację przeprowadzaną na mocy umowy w powiązaniu z kontem - Pozostałe koszty operacyjne.
ZAKRES RESTRUKTURYZACJI
Według MSR 37 restrukturyzacja może polegać na:
• sprzedaży lub zakończeniu prowadzenia jednej z dziedzin działalności,
• likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej w jakimś kraju lub regionie lub przeniesieniu do innego miejsca,
• zmianie w strukturze zarządzania, np. usunięciu jednego szczebla zarządzania,
• zasadniczej reorganizacji, która ma istotny wpływ na charakter i cel działania jednostki gospodarczej.
AGNIESZKA POKOJSKA
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 35d ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).