Nowoczesne firmy ponoszą spore wydatki na rozwój, np. ulepszanie technologii. Ujęcie tych kosztów w księgach rachunkowych będzie zależało przede wszystkich od końcowych efektów. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na definicję wartości niematerialnych i prawnych zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z przepisem do tej kategorii składników majątku zaliczane są przede wszystkim nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok. Muszą również być przeznaczone do użytkowania na potrzeby jednostki (np. prawa majątkowe). Warunkiem jest więc zakup danego składnika majątku. Przepis przewiduje jednak wyjątek od tego kryterium - w postaci kosztów zakończonych prac rozwojowych.
Zakwalifikowanie nakładów na prace rozwojowe do wartości niematerialnych i prawnych musi się odbywać zgodnie z wymaganiami art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że kosztów prac rozwojowych nie można ewidencjonować jako wartości niematerialnych i prawnych na etapie ich realizacji. W takim momencie ujmowane są w pozycji - Rozliczenia międzyokresowe kosztów. Natomiast po ich zakończeniu, postępowanie uzależnione będzie od osiągniętych efektów gospodarczych. W razie ich braku koszty odnoszone są w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Natomiast gdy prace rozwojowe zakończą się pozytywnie i spełnione są wymienione wymogi art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości, koszty tych prac można zaksięgować jako wartości niematerialne i prawne. Przy podejmowaniu decyzji w tym zakresie warto sięgnąć do standardu MSR 38 - Wartości niematerialne, który podaje listę warunków koniecznych do spełnienia w takim przypadku. Należy również pamiętać o zasadzie istotności.
Do wyceny tego składnika majtku odnosi się art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości, który określa koszt wytworzenia jako ogół kosztów poniesionych przez jednostkę do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania. W tym m.in.: niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, a także koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu. Zakończone prace rozwojowe podlegają amortyzacji.
ZAKOŃCZONE PRACE ROZWOJOWE
Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:
• produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,
• techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,
• koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.
AGNIESZKA POKOJSKA
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 3 ust. 1 pkt 14, art. 33 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 nr 76, poz. 694 z późn. zm.).