Jeżeli rok obrotowy organizacji jest rokiem kalendarzowym, to sprawozdanie finansowe należy przygotować w stanie na 31 grudnia 2008 r. Faktyczne sporządzenie sprawozdania musi nastąpić (zgodnie z ustawą o rachunkowości) do 31 marca 2009 r. na podstawie zamkniętych ksiąg rachunkowych.
Organizacje kontynuujące działalność powinny ostatecznie zamknąć księgi rachunkowe w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2008 r. - tj. do 15 lipca 2009 r. Takie rozwiązanie wynika z wymogu zasady ostrożności, zgodnie z którą - bez względu na wysokość wyniku finansowego - należy w nim uwzględnić:
• zmniejszenie wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów - w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych,
• wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne,
• wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne, rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.
UWAGA!
Organizacje nieprowadzące działalności gospodarczej nie muszą stosować zasady ostrożności.
Zdarzenia te należy uwzględnić także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście nastąpi zamknięcie ksiąg rachunkowych. Są to tzw. zdarzenia po dniu bilansowym.
UWAGA!
Zdarzenia następujące po dniu bilansowym to wszystkie zdarzenia - niezależnie od tego, czy ich skutki negatywnie czy pozytywnie wpływają na wynik finansowy.
Zdarzenia po dniu bilansowym mogą więc występować między 1 stycznia a 30 czerwca lub później. MSR nr 10 - „Zdarzenia następujące po dniu bilansowym” dzieli je na dwa rodzaje.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jak wynika ze schematu, korekt wymagają jedynie te zdarzenia, które istotnie wpływają na stan aktywów i pasywów lub na wynik finansowy na 31 grudnia 2008 r. Ich ujęcie w księgach i wykazanie w sprawozdaniu finansowym zależy od tego, w którym momencie po dacie bilansu zostały one ujawnione.
Ustawa o rachunkowości odnosi się do zdarzeń, które następują po dniu sporządzania sprawozdania finansowego:
• w terminie między sporządzeniem a zatwierdzeniem: jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione - powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy, oraz powiadomić biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał. Jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej.
• w terminie po zatwierdzeniu - tj. po ostatecznym zamknięciu: jeżeli po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, to ich skutki ujmuje w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym jednostka informacje te otrzymała. Jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania określone w art. 4 ust. 1, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako zysk (strata) z lat ubiegłych.
Zdarzenia występujące przed sporządzeniem sprawozdania finansowego wcześniej należy ująć w księgach rachunkowych 2008 r., ponieważ nie zostały one jeszcze zamknięte.
Od 1 stycznia 2009 r. z ustawy o rachunkowości wykreślono pojęcie błędu podstawowego, zgodnie z MSR nr 8 - „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”.
W konsekwencji nie należy odróżniać błędu istotnego i błędu podstawowego. Według obecnie obowiązującej definicji, z błędem w latach poprzednich mamy do czynienia, jeżeli powoduje on, że sprawozdania finansowego za rok, którego ono dotyczy, nie można uznać za wierne i rzetelne.
Przykład 1 Przeciwko organizacji toczy się proces sądowy. 10 kwietnia organizacja dowiaduje się, że sąd rozstrzygnął ten proces niekorzystnie dla niej - co oznacza, że będzie musiała zapłacić 12 000 zł kary.
Wariant 1 - kwota 12 000 zł jest nieistotna.
Ponieważ sprawozdanie finansowe nie zostało jeszcze zatwierdzone, organizacja powinna ten fakt odpowiednio opisać w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za 2008 r.
Wariant 2 - kwota 12 000 zł jest istotna.
Ponieważ sprawozdanie finansowe nie zostało jeszcze zatwierdzone, organizacja powinna odpowiednio skorygować sprawozdanie finansowe oraz dodatkowo opisać ten fakt w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za 2008 r.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2 W sierpniu 2009 r. urząd skarbowy przeprowadził kontrolę za 2007 r. Ujawniono, że organizacja powinna zapłacić w 2007 r. podatek dochodowy.
Wariant 1 - wysokość podatku dochodowego 1200 zł, kwota jest nieistotna.
Organizacja powinna ująć podatek wraz z odsetkami w księgach w roku 2009.
Wariant 2 - wysokość podatku dochodowego 25 000 zł.
Ponieważ z powodu niezapłaconego podatku dochodowego nie można uznać za rzetelne sprawozdania finansowego za 2007 r., kwotę tego podatku należy ująć w księgach rachunkowych 2009 r. jako błąd.
Warto też podkreślić, że niektóre zdarzenia nie mają wprawdzie wpływu na stan aktywów i pasywów na dzień bilansowy, jednak mają istotne znaczenie przy ocenie dalszego funkcjonowania jednostki w następnym roku.
Dlatego np. w czasie obecnego kryzysu na rynku walutowym informacje o spadku kursu złotówki - jeżeli jednostka posiada znaczące ilości euro lub ma istotne zobowiązania wyrażone w tej walucie - należy opisać w informacji dodatkowej.
Taką ważną informacją może być również np. wiadomość, że główny, stały darczyńca organizacji (np. fundator) ma kłopoty finansowe.
Gyöngyvér Takáts
Podstawa prawna:
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1466