Osoba fizyczna, prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej mogą przyjąć na praktykę absolwencką osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30 roku życia. Praktyka może odbywać się odpłatnie lub nieodpłatnie. Wynagrodzenie miesięczne za odpłatną praktykę nie może być wyższe niż dwukrotność minimalnego wynagrodzenia. Praktyka odbywa się na podstawie umowy, która powinna zawierać w szczególności:
1) rodzaj pracy, w ramach której praktykant ma uzyskiwać doświadczenie i umiejętności praktyczne,
2) okres odbywania praktyki,
3) tygodniowy wymiar czasu pracy praktykanta,
4) wysokość wynagrodzenia, jeżeli praktyka jest odpłatna.
Umowa o praktykę nie może być dłuższa niż 3 miesiące. Nie może ona dotyczyć prac szczególnie niebezpiecznych. W przypadku praktyki nieodpłatnej umowa może być rozwiązana na piśmie w każdym czasie. Umowa odpłatna może być rozwiązana z zachowaniem siedmiodniowego terminu. Do praktyki nie mają zastosowania przepisy prawa pracy, z wyjątkiem dotyczących:
1) zakazu dyskryminacji w pracy,
2) wymiaru czasu pracy (art. 129 § 1 k.p.),
3) prawa do odpoczynku dobowego i przerwy w pracy,
4) pracy w porze nocnej.
Przedsiębiorca jest również zobowiązany dostarczyć praktykantowi środki ochrony indywidualnej i zapewnić wykonywanie praktyki w warunkach przestrzegania bhp. Odbycie praktyki potwierdza pisemne zaświadczenie, wystawiane na wniosek praktykanta.
Wynagrodzenie praktykanta jako koszt
Przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów świadczenie wypłacane absolwentowi z tytułu odbywania praktyki. Mocą ustawy o praktykach absolwenckich stosowne przepisy zostały wprowadzone zarówno do u.p.d.o.f., jak i u.p.d.o.p. Zmiany te obowiązują od 28 sierpnia 2009 r. Do kosztów można jednak zaliczyć wyłącznie świadczenie wypłacone lub postawione do dyspozycji absolwenta.
PRZYKŁAD
Przedsiębiorca ustalił wynagrodzenie absolwenta na praktyce na poziomie 1300 zł. Wynagrodzenie za wrzesień 2009 r. zostało wypłacone 9 października 2009 r. Do kosztów uzyskania przychodów świadczenie to przedsiębiorca zaliczy w październiku 2009 r., tj. w dacie jego wypłaty.
Obowiązki płatnika
Przedsiębiorca jest zobowiązany do pobrania i odprowadzenia do urzędu skarbowego zaliczki na p.d.o.f. według stawki 18 proc. od świadczenia wypłaconego absolwentowi z tytułu odbywanej praktyki. Po zakończeniu roku płatnik ma obowiązek rozliczyć:
1) wypłacone absolwentowi świadczenia w informacji PIT-11,
2) zaliczki obliczone od tego świadczenia w deklaracji PIT-4R.
Obecnie przepisy u.p.d.o.f. wskazują, że absolwent samodzielnie rozliczy w zeznaniu rocznym uzyskane z tytułu praktyki dochody. Ta sprawa może jednak ulec zmianie, w wyniku zapowiadanej ostatnio przez rząd reformy rozliczenia podatku rocznego. Dochody uzyskane przez absolwenta z praktyki należą do innych źródeł przychodów (art. 20 u.p.d.o.f.). W żadnym przypadku nie należy ich kwalifikować do stosunku pracy (art. 12 u.p.d.o.f.).
Praktyka nieodpłatna
Na gruncie obu podatków dochodowych za przychód przyjmuje się m.in. wartość świadczeń nieodpłatnych. Jak podkreśla fiskus, dla celów podatkowych pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony. W jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, kosztem majątku innego podmiotu, mające konkretny wymiar finansowy (tak m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 23 lipca 2009 r., nr IPPB4/415-350/09-4/JS). Wobec powyższego logiczny jest wniosek, że korzystanie z nieodpłatnej pracy absolwenta, wykonywanej w ramach praktyki, jest świadczeniem nieodpłatnym dla podmiotu korzystającego z tej pracy. Firma powinna wycenić wartość tego świadczenia według cen rynkowych, czyli według wynagrodzenia, jakie jest płacone absolwentom na praktyce odpłatnej. Podatnicy p.d.o.f. mogą ewentualnie skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 125 u.p.d.o.f., jeżeli praktykant jest w stosunku do podatnika osobą zaliczaną do I lub II grupy podatkowe w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dla podatników p.d.o.p. takiego zwolnienia nie ma.
Powyższa interpretacja powoduje nie tylko powstanie opodatkowanego przychodu, ale w sposób istotny może ograniczyć przyjmowanie absolwentów na praktyki nieodpłatne. Z pewnością takie rozwiązanie nie było celem ustawodawcy. Czy musimy się więc stosować do tej niekorzystnej interpretacji?
Zauważmy, że celem praktyki jest uzyskanie doświadczenia i nabycie umiejętności praktycznych przez absolwenta (taki wniosek potwierdza m.in. art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy o praktykach absolwenckich). To absolwent korzysta na praktyce, a nie firma, która przyjęła go na praktykę. Firma przyjmująca na praktykę nie uzyskuje więc żadnego świadczenia nieodpłatnego. Należy więc uznać, że firma nie wykazuje przychodu z tego tytułu. Takie stanowisko jest zgodne z celami, jakie ustawodawca zakładał przy wprowadzeniu praktyk absolwenckich. Warto jednak potwierdzić je indywidualną interpretacją organu podatkowego.
Ustawa o praktykach absolwenckich weszła w życie 22 sierpnia 2009 r.
Podstawa prawna:
• ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. Nr 127, poz. 1052),
• art. 23 ust. 1 pkt 55, art. 35 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.),
• art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).