Firmy leasingowe, wykupując ubezpieczenie przedmiotu leasingu, zazwyczaj przerzucały jego koszt na leasingobiorcę. Wychodziły przy tym z założenia, że świadczone przez siebie usługi mogą podzielić na leasingowe, objęte 22% stawką VAT, oraz dotyczące ubezpieczenia (refakturowane) - zwolnione z tego podatku.
Możliwość stosowania takiego podejścia wynikała z uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 15 października 1998 r. W uchwale uznano, że w umowie leasingu, której przedmiotem jest oddanie do korzystania samochodu, dopuszczalne jest ustalenie, że kwota ubezpieczenia samochodu nie będzie stanowiła elementu opłaty leasingowej oraz że leasingodawca będzie refakturował tę kwotę z uwzględnieniem takiej samej stawki VAT, jaką zastosował ubezpieczyciel (zwolnionej).
Jednak ostatnia decyzja wydana w wyroku z 8 grudnia 2008 r. przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (sygn. I SA/Wr 881/08) jest niestety niekorzystna dla podatników - zarówno dla leasingobiorców, jak i dla leasingodawców. Sąd stwierdził bowiem, że koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu przenoszone na korzystających w związku z realizacją usług leasingowych powiększają podstawę opodatkowania VAT w leasingu w myśl art. 29 ustawy o VAT, a zatem nie mogą być refakturowane ze stawką zwolnioną. Ponadto uznał, powołując się na orzecznictwo ETS, że świadczenia obejmujące jedną usługę nie powinny być sztucznie dzielone, gdyż zakłócałoby to funkcjonowanie VAT.
Decyzja ta wywołała niepokój zarówno wśród leasingodawców, jak i wśród leasingobiorców, ponieważ oznaczałoby to, że od 1 maja 2004 r. leasingodawcy błędnie stosowali zwolnienie od VAT, refakturując koszty ubezpieczenia. Konieczność korekty tych rozliczeń niosłaby ze sobą ogromne koszty. W związku z tym w interpelacji poselskiej nr 8364 skierowano pytanie do Ministra Finansów, czy prawo podatkowe może działać na szkodę podatnika oraz kiedy będzie jasna wykładnia VAT od ubezpieczenia w przypadku leasingu.
W odpowiedzi udzielonej 1 kwietnia 2009 r. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - stwierdził, że koszty ubezpieczenia, którymi obciążany jest leasingobiorca, są elementem podstawy opodatkowania usługi leasingu i podlegają opodatkowaniu według stawki właściwej dla czynności głównej, czyli leasingu. Pokrycie zaś przez leasingobiorcę kosztów tego ubezpieczenia nie stanowi zapłaty za świadczoną usługę ubezpieczeniową, lecz jedynie zwrot kosztów poniesionych przez leasingodawcę, stanowiących jeden z elementów kalkulacyjnych usługi leasingu.
Trzeba zaznaczyć, że nie ma tu znaczenia rodzaj leasingu. Refakturowanie kosztów ubezpieczenia ze stawką podstawową dotyczy leasingu zarówno finansowego, jak i operacyjnego.
Co to oznacza dla spółek? Jeśli wyrok ten zostanie potwierdzony innymi orzeczeniami, to firmy leasingowe będą zmuszone do zmiany powszechnej dziś praktyki refakturowania kosztów ubezpieczenia. Urzędnicy aparatu skarbowego mogą więc zacząć go wykorzystywać przy kwestionowaniu stosowania zwolnienia od VAT przez leasingodawców. Wyrok ten ma również swoje konsekwencje dla leasingobiorców, szczególnie tych, którzy korzystają z samochodów osobowych, co do których odliczenie VAT jest ograniczone. W razie przyjęcia, że refakturowana składka podlega opodatkowaniu, użytkownicy tych samochodów nie odliczą podatku naliczonego z tytułu składki, bo wartość tego podatku przekroczy granicę uprawniającą do takiego odliczenia.
Na czym polega refakturowanie
Czynność refakturowania polega w praktyce na zafakturowaniu odsprzedaży usług bez doliczania jakiejkolwiek marży. Ponadto muszą być spełnione następujące warunki:
• korzystanie z usługi faktycznego usługodawcy przez rzeczywistego odbiorcę usługi,
• brak możliwości bezpośredniego obciążenia rzeczywistego odbiorcy usługi przez usługodawcę,
• niezmienność charakteru usługi przy refakturowaniu jej odsprzedaży,
• zastrzeżenie w umowie odrębnego rozliczania ponoszonych kosztów, które będą refakturowane.
Przykład
Firma oddała w leasing samochód osobowy. Zgodnie z zasadą swobody umów strony postanowiły, że obowiązek ubezpieczenia leasingowanego samochodu ciąży na finansującym, natomiast koszty tego ubezpieczenia ponosi korzystający. W związku z tym leasingodawca wykupił ubezpieczenie tego samochodu w wysokości 2500 zł i przerzucił jego koszt na leasingobiorcę (refaktura). Według dotychczasowej doktryny spółka mogła podzielić świadczone przez siebie usługi na leasingowe, objęte 22% stawką VAT, oraz na dotyczące ubezpieczenia (refakturowane) - zwolnione z tego podatku. Obecnie zarówno usługa leasingu, jak i refakturowane koszty ubezpieczenia samochodu są objęte stawką VAT w wysokości 22%. W związku z tym spółka wystawiła fakturę zawierającą następujące dane:
• opłata wstępna - 40 000 zł,
• czynsz miesięczny - 5000 zł,
• koszty ubezpieczenia - 3000 zł,
• VAT naliczony: (40 000 zł + 5000 zł + 3000 zł) × 22% = 10 560 zł,
• wartość brutto faktury - 58 560 zł.
W danym przypadku leasingobiorca może odliczyć tylko 6000 zł VAT. Różnica w wysokości 4560 zł nie podlega odliczeniu. Oznacza to, że nie odliczy on:
• 3900 zł VAT z tytułu opłaty wstępnej i czynszu: (45 000 zł × 22%) - 6000 zł = 3900 zł,
• 660 zł VAT z tytułu kosztów ubezpieczenia: 3000 zł × 22% = 660 zł.
• art. 29 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług -- Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
• Dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - Dz.U.UE L Nr 347/1
Wioletta Chaczykowska
księgowa z licencją MF