EDG-1 zamiast NIP-1
Od kwietnia br. osoby fizyczne będące przedsiębiorcami, w tym wspólnicy spółek cywilnych, zamiast formularza NIP-1 w urzędzie skarbowym składają wniosek EDG-1 w urzędzie gminy (art. 7a-7i ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej). Natomiast formularz NIP-1 w urzędzie skarbowym składają osoby fizyczne prowadzące samodzielnie działalność gospodarczą, ale niebędące przedsiębiorcami. Ostatnie zmiany w formularzach NIP są efektem wprowadzenia w kwietniu br. systemu tzw. jednego okienka.
Od 1 stycznia 2010 r. zmienią się kody i formularze ubezpieczeniowe>>
Po wprowadzeniu systemu jednego okienka zgłoszenie do GUS, ZUS i US danych niezbędnych do rozpoczęcia działalności gospodarczej odbywa się przy okazji rejestracji działalności gospodarczej w urzędzie gminy. Przedsiębiorca wypełnia formularz EDG-1, a urząd gminy przekazuje jego kopię do wymienionych urzędów. Tak samo jest przy aktualizacji danych. System jednego okienka nie eliminuje jednak obowiązku składania wszystkich dokumentów w US. Przykładowo, w dalszym ciągu druk VAT-R przedsiębiorcy muszą składać samodzielnie w US.
Kto wypełnia zmieniony NIP-1
Zmieniony ostatnio wzór NIP-1 składają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą niebędące przedsiębiorcami. Takie określenie kręgu osób zobowiązanych do składania NIP-1 budzi wątpliwości. Jest ono sprzeczne z art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przepis ten jest podstawą do uznania każdej osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą (w tym wspólników spółek cywilnych) za przedsiębiorcę. Nie można prowadzić działalności gospodarczej, nie będąc przedsiębiorcą. Z drugiej strony inaczej sformułowana jest definicja prowadzenia działalności gospodarczej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to działalność zarobkowa prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, której nie można zakwalifikować do innej kategorii przychodów niż pozarolnicza działalność gospodarcza. W definicji tej nie ma odwołania do pojęcia „przedsiębiorca”. Część urzędników w urzędach skarbowych w praktyce uważa więc, że osoba fizyczna, jeżeli tylko prowadzi działalność gospodarczą, w dalszym ciągu powinna w urzędzie skarbowym składać NIP-1, pomimo że złożyła w urzędzie gminy EDG-1 jako druk zgłoszeniowy lub aktualizacyjny. Z kolei z informacji podawanych w urzędach gmin wynika, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną składa wyłącznie wniosek EDG-1.
Poznaj zmiany w VAT, które będą obowiązywać od 1 stycznia 2010 r.>>
Niestety, przepisy jednoznacznie nie rozstrzygają kwestii, kto i kiedy w praktyce ma obowiązek składania NIP-1 w jego obecnej wersji. W przepisach podatkowych nie ma też jednoznacznego zobowiązania przedsiębiorcy do złożenia, oprócz formularza EDG-1 w urzędzie gminy, osobnego formularza NIP-1 w urzędzie skarbowym. Niezłożenie formularza NIP-1, jeżeli wymagają tego przepisy, zagrożone jest sankcjami z Kodeksu karnego skarbowego.
Co zrobić, jeżeli urząd skarbowy zarzuci przedsiębiorcy, że nie złożył NIP-1, np. z informacją o numerze firmowego konta bankowego? Należy się wtedy powołać na art. 5 ust. 5 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Przepis ten upoważnia Ministra Finansów do określania w drodze rozporządzenia wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych. MF nie ma jednak prawa określać wzoru zgłoszeń osób fizycznych będących przedsiębiorcami. Jest to wprost zapisane w tym przepisie. Skoro MF nie ma kompetencji do określenia wzoru formularza NIP dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, to nie mają one obowiązku składania NIP-1 w jego obecnej wersji.
Koniec obowiązku dołączania do formularzy sterty dokumentów
Od 31 marca 2009 r. uchylony został przepis nakładający obowiązek dołączania do zgłoszenia identyfikacyjnego i aktualizacyjnego przez podatników prowadzących działalność gospodarczą, płatników podatków i płatników składek ubezpieczeniowych uwierzytelnionych lub urzędowo poświadczonych kopii dokumentów potwierdzających informacje objęte zgłoszeniem. Dotyczy to np.: odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, umowy spółki, dokumentu potwierdzającego uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się siedziba, zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON. Zmiany w ustawie o NIP, które zniosły ten obowiązek, zostały uwidocznione w formularzach NIP dopiero teraz. Wynika to z przepisów przejściowych zawartych w ustawie z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Ustawa wprowadziła do porządku prawnego system jednego okienka w jego obecnym kształcie. Jednocześnie art. 70 tej ustawy dopuścił dalsze stosowanie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie przepisów obowiązujących przed zmianą, jednak przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.
Szczególne formy prawne osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych
Zmiany objęły również formularz NIP-2 przewidziany dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. W formularzu NIP-2 Minister Finansów uzupełnił listę szczególnych form prawnych, które wnioskodawca określa w poz. 36 zgłoszenia NIP-2. W porównaniu z poprzednią wersją formularza NIP-2 w katalogu szczególnych form prawnych pojawiły się:
• europejskie zgrupowania interesów gospodarczych (kod 14),
• spółki europejskie (kod 22),
• towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (kod 26),
• spółdzielnie europejskie (kod 42),
• uczelnie (kod 44),
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (kod 46).
WAŻNE!
Do wyczerpania nakładu, jednak nie dłużej niż do 30 stycznia 2010 r., mogą być stosowane poprzednio obowiązujące wzory formularzy NIP-1 i NIP-2. Nie mogą z nich korzystać europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółki europejskie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielnie europejskie, uczelnie i samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Mają one obowiązek stosować nowe formularze NIP.
• rozporządzenie Ministra Finansów z 29 września 2009 r. w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych - Dz.U. Nr 161, poz. 1282
• § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej - Dz.U. Nr 69, poz. 763; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 168, poz. 1041
Tomasz Król
konsultant podatkowy