Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 15141) wypowiedziało się w sprawie dotyczącej zasad opodatkowania dochodu z tytułu udziału w jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.
W pytaniu skierowanym do resortu pojawiła się kwestia dotycząca inwestorów posiadających udziały w jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Otóż inwestorzy ci pozbawieni są możliwości rozliczania strat przy umorzeniu jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, mimo iż dochody osiągane z tego tytułu należą do kategorii przychodów z kapitałów pieniężnych, tak jak dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i innych pochodnych instrumentów finansowych, co do których obowiązują odmienne zasady.
W odpowiedzi na interpelację MF wyjaśniło, że dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych i dochody ze zbycia papierów wartościowych są zaliczane do tego samego źródła przychodów, tj. do przychodów z kapitałów pieniężnych, jednakże zróżnicowany sposób ich opodatkowania związany jest z ich odmiennym charakterem.
Odmienność ta polega m.in. na specyficznym sposobie ustalania dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, który powstaje w związku z umorzeniem jednostek uczestnictwa. Wartość ta jest ustalana przez fundusz dokonujący wyceny jego aktywów poprzez ustalenie wartości aktywów netto oraz wartości aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny.
Taki sposób określenia wartości jednostek uczestnictwa w funduszu i w konsekwencji określenia indywidualnego efektu dokonanej inwestycji nie daje podstawy do stworzenia możliwości odliczenia strat. Nie jest bowiem możliwy taki przypadek, aby wydając dyspozycję umorzenia jednostek uczestnictwa w tym samym funduszu, uzyskać jednocześnie dochód i ponieść stratę.
Każdorazowe umorzenie jednostek uczestnictwa nakłada na fundusz jako płatnika obowiązek poboru podatku tylko i wyłącznie w sytuacji, jeżeli w wyniku tej operacji określono dochód.
Dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, stosownie do przepisu art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) opodatkowane są 19-procentowym zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Konstrukcja zryczałtowanego podatku dochodowego zakłada opodatkowanie tych dochodów (przychodów) za pośrednictwem płatnika. Uzyskany dochód nie jest łączony z innymi dochodami z tego samego źródła, a podatnik nie ma obowiązków informacyjnych wobec organów podatkowych.
Z tych względów poniesienie straty z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym nie daje prawa do odliczenia jej od dochodów m.in. z tytułu umorzenia innych jednostek uczestnictwa lub uzyskanych ze zbycia papierów wartościowych. Zauważyć należy, iż dodatkowo w art. 30a ust. 5 powołanej ustawy zawarta została regulacja prawna wprost zakazująca pomniejszania dochodu z funduszy kapitałowych (do których zalicza się również fundusze inwestycyjne) o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.
Natomiast z innym stanem prawnym mamy do czynienia w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Dochód lub stratę podatnik określa samodzielnie w składanym odrębnym zeznaniu (PIT-38), z tym że tytuł zobowiązaniowy powstaje poprzez zsumowanie wszystkich skutków ekonomicznych zaistniałych w roku podatkowym (suma przychodów i kosztów ich uzyskania) związanych ze zbyciem papierów wartościowych. Tak więc osobny przypadek uzyskania przychodu ze zbycia papierów wartościowych nie wywołuje skutków w postaci powstania zobowiązania podatkowego, ale dopiero suma takich zdarzeń w roku podatkowym. Stąd też nie ma możliwości włączenia do rozliczenia omawianego zobowiązania strat poniesionych z tytułu inwestycji kapitałowych opodatkowanych na zupełnie innych zasadach.
Dodatkowo należy zauważyć, iż w art. 9 ust. 6 powołanej ustawy zawarty został katalog zamknięty dochodów z kapitałów pieniężnych, w których jest możliwe rozliczenie straty z lat ubiegłych. W przepisie tym nie zostały wymienione straty z funduszy kapitałowych.
MF nie przewiduj też zmian w zakresie zasad opodatkowania dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych poprzez wprowadzenie możliwości pomniejszania tych dochodów o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i z praw majątkowych poniesione w roku podatkowym i w latach poprzednich.
Adam Kuchta