Kodeks pracy 2016 z komentarzem
Urlop wypoczynkowy jest niezbywalnym prawem pracownika. Jest to czas niezbędny na regenerację sił, odpoczynek, za który przysługuje pracownikowi wynagrodzenie.
Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował (art. 172 Kodeksu pracy; dalej: k.p.). Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Zasady ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.; dalej: rozporządzenie urlopowe). Delegację do jego wydania określa art. 173 Kodeksu pracy.
Ustalanie podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego
Pierwszą czynnością związaną z obliczeniem wynagrodzenia urlopowego jest ustalenie jego podstawy wymiaru. W tym celu należy określić, jakie składniki wynagrodzenia powinniśmy pominąć, obliczając wynagrodzenie urlopowe.
Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Ustalając podstawę wynagrodzenia urlopowego, należy pomijać:
• jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
• wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
• gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe,
• wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
• ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,
• dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
• wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
• odprawy emerytalne lub rentowe oraz inne odprawy pieniężne,
• wynagrodzenie i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy.
Wyłączenia te określa § 6 rozporządzenia urlopowego.
Oprócz tego do wynagrodzenia urlopowego nie wliczamy świadczeń, jakie otrzymują pracownicy na podstawie ustawy antykryzysowej, którym obniżono wymiar czasu pracy lub którzy objęci są przestojem ekonomicznym.
Kolejnym krokiem będzie ustalenie sposobu wyliczania poszczególnych składników wynagrodzenia.
Aby prawidłowo naliczać wysokość wynagrodzenia urlopowego pracownika, bardzo ważne jest rozróżnienie, czy mamy do czynienia ze składnikami wynagrodzenia:
1) określonymi w stawce miesięcznej w stałej wysokości (§ 7 rozporządzenia urlopowego),
2) przysługującymi za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc (§ 8 rozporządzenia urlopowego),
3) wypłacanymi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc (§ 12 rozporządzenia urlopowego).
WAŻNE!
Sposób wyliczenia wynagrodzenia urlopowego zależy od tego, z jakich składników - stałych czy zmiennych - składa się wynagrodzenie pracownika.
Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości
Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości należy uwzględnić w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu (§ 7 rozporządzenia urlopowego). Do takich składników zaliczamy m.in. miesięczne wynagrodzenie zasadnicze, stałą miesięczną premię regulaminową, dodatki stażowe, funkcyjne, za warunki szkodliwe itp.
PRZYKŁAD
Piotr W., zatrudniony na pełny etat, otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3000 zł brutto oraz dodatek funkcyjny w wysokości 300 zł brutto. W czerwcu 2010 r. przez 5 dni (40 godz.) pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym. Za czerwiec Piotrowi W. będzie przysługiwało wynagrodzenie w łącznej kwocie 3300 zł brutto (tj. takie wynagrodzenie, jakby pracował cały miesiąc).
Jeżeli przy składnikach wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości zajdzie potrzeba wyodrębnienia wynagrodzenia przypadającego za czas urlopu, np. do analiz lub zestawień, to należy obliczyć stawkę za godzinę urlopu. W tym celu miesięczną stawkę wynagrodzenia trzeba podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Następnie ustaloną w ten sposób stawkę godzinową wynagrodzenia za czas urlopu mnożymy przez liczbę godzin urlopu.
PRZYKŁAD
Kamil M., zatrudniony na pełny etat, otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3360 zł brutto. W czerwcu 2010 r. przez 2 dni (16 godz.) przebywał na urlopie wypoczynkowym. Za czerwiec Kamilowi M. będzie przysługiwało wynagrodzenie w łącznej kwocie 3360 zł brutto (tj. 320 zł wynagrodzenia urlopowego i 3040 zł wynagrodzenia zasadniczego). Obliczenie będzie dokonywane w następujący sposób:
Krok I. Obliczamy wynagrodzenie za urlop:
3360 zł : 168 godzin = 20 zł (stawka za godzinę urlopu),
20 zł x 16 godzin urlopu = 320 zł.
Krok II. Obliczamy wynagrodzenie za pracę:
3360 zł : 168 godzin = 20 zł (stawka za godzinę pracy),
20 zł x 16 godzin (nieobecność spowodowana urlopem) = 320 zł,
3360 zł - 320 zł = 3040 zł.
Krok III. Obliczamy łączne wynagrodzenie brutto pracownika:
3040 zł + 320 zł = 3360 zł.
Obliczona wartość jest identyczna z pełnym wynagrodzeniem miesięcznym pracownika.
Więcej na ten temat przeczytasz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Jak obliczyć wynagrodzenie urlopowe pracownika
• art. 152, 167, 172 i 1721 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 219, poz. 1704
• art. 2, art. 3 ust. 3-6, art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656
• art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 3, 67 i 78, art. 30 ust. 1 pkt 4, art. 31 i 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 75, poz. 473
• art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 218, poz. 1690
• § 1, § 2 ust. 1 pkt 19, 20 i 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2434
• § 6-12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353
• § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 8 października 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - Dz.U. Nr 174, poz. 1353
Anna Łukaszewska
specjalista ds. wynagrodzeń i prawa pracy