2011 r. przyniesie podatnikom VAT liczne zmiany. Najważniejsze z nich, a na pewno najbardziej uciążliwe, to zmiany stawek VAT. Z projektu, który trafił do Sejmu, wynika, że obecnie obowiązujące stawki 7% i 22% zostaną podwyższone do 8% i 23%. Wprowadzona zostanie również nowa stawka 5%, która zastąpi obecne 0% i 3%. Zostanie również obniżona stawka VAT na produkty żywnościowe z 7% do 5%.W projekcie ustawy przewidziano przepisy przejściowe. Nie załatwia to jednak wszystkich problemów.
Zmiany umów
Podatnicy powinni przede wszystkim przejrzeć umowy, które będą realizowane w 2011 r. W przypadku gdy w umowach podane są stare stawki, warto podpisać aneksy, przewidujące nowe stawki VAT i tym samym podwyższenie ceny. Aneksem nie można jednak przewidzieć, że będziemy stosować dotychczasowe stawki VAT. Zmiana umów jest ważna w kontekście uchwały SN z 26 lipca 2006 r. (sygn. akt III CZP 54/06), który odpowiadał na pytanie, czy dokonane z dniem 1 maja 2004 r. podwyższenie stawek podatków od towarów i usług za roboty budowlane pociąga za sobą obowiązek zamawiającego zapłaty ceny netto wskazanej w umowie zawartej przed 1 maja 2004 r. na podstawie ustawy z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664), powiększonej o stawkę obowiązującego w chwili wystawiania faktury wyższego podatku od towarów i usług, bez potrzeby zmiany umowy.
Według sądu: Podwyższenie z dniem 1 maja 2004 r. stawek podatku od towarów i usług za roboty budowlane, dokonane ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) nie uzasadnia - bez zmiany umowy zawartej przed 1 maja 2004 r. - obowiązku zamawiającego zapłaty wynagrodzenia netto powiększonego o podatek od towarów i usług według podwyższonej stawki.
W zawieranych umowach można zamieścić zapisy o podwyższeniu ceny w razie zmiany stawki VAT.
Takich zapisów nie należy zamieszczać w umowach z konsumentami. Są to niedozwolone klauzule umowne. Rejestr takich klauzul prowadzi Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Według klauzuli nr 885 niedozwolone w umowie z konsumentami są następujące zapisy:
Do ceny netto zostanie doliczony podatek VAT zgodnie z obowiązującymi przepisami. W przypadku zmiany stawki podatku VAT nastąpi odpowiednia zmiana ceny.
Gdy takie zapisy są zawarte w umowie, to konsument musi mieć prawo do odstąpienia od umowy bez obciążania go karą za zmianę umowy. Prawo takie daje również Kodeks cywilny (art. 3853 pkt 20). Według tych regulacji niedozwolonymi postanowieniami umownymi są m.in. takie postanowienia, które przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny bądź wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Brak zgody nabywcy na zmianę umowy, a tym samym na podwyższenie ceny, może spowodować, że sprzedawca, aby uniknąć zerwania umowy, będzie musiał wziąć na siebie tę podwyżkę. Będzie obliczał wtedy VAT metodą „w stu”.
Więcej na ten temat znajdziesz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Jak przygotować firmę na zmiany VAT w 2011 r.
Marcin Jasiński
ekspert w zakresie VAT