Upadłość jest to sytuacja, gdy przedsiębiorca stał się niewypłacalny wobec swoich wierzycieli (nie wykonywał wobec nich swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych), a następnie zostało wydane przez sąd postanowienie o ogłoszeniu jego upadłości. W takim przypadku zostaje powołany w zależności od sytuacji: syndyk (w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego), nadzorca sądowy (w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu) lub zarządca (w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, gdy odebrano zarząd majątkiem upadłemu). Zajmują się oni przede wszystkim zarządzaniem majątkiem upadłego oraz zabezpieczeniem go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem przez osoby postronne, co reguluje ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 z późn. zm.).
Syndykiem, nadzorcą sądowym albo zarządcą może być osoba fizyczna posiadająca licencję syndyka. Pełnić powyższe funkcje może również spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo której członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję syndyka.
Zasady uzyskiwania i tryb przyznawania licencji syndyka, odmowy jej przyznania, cofania i zawieszania praw wynikających z tej licencji reguluje ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka (Dz. U. z 2007 r. Nr 123, poz. 850 z późn. zm.), której nowelizacja weszła w życie zasadniczo 4 stycznia 2011 roku, natomiast część znowelizowanych przepisów obowiązuje już od 1 stycznia 2011 roku (Dz. U. z 2010 r. Nr 239, poz.1590, dalej „nowelizacja”).
Od 1 stycznia 2011 roku egzamin dla osób ubiegających się o licencję syndyka (dalej ”egzamin”) będzie miał jedynie formę pisemną. Na podstawie przeprowadzonych dotychczas egzaminów uznano, iż taka forma jest wystarczającym sprawdzianem kompetencji osób do nich przystępujących. Dostosowano tym samym egzamin do rozwiązań przyjętych w odniesieniu do egzaminów na aplikacje prawnicze: radcowską, adwokacką, notarialną, komorniczą oraz egzaminów zawodowych: adwokackich, radcowskich i notarialnych. Egzamin polegać będzie na rozwiązaniu testu składającego się ze 100 pytań, zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa, oraz na wykonaniu zadania problemowego. Co więcej, zgodnie z nowelizacją na egzaminie nie będzie punktów ujemnych, tym samym osoba ubiegająca się o licencję syndyka nie straci punktu za nieprawidłową odpowiedź. Aby uzyskać pozytywny wynik z części testowej egzaminu niezbędne jest otrzymanie 75 punktów, czyli w myśl nowych zasad punktowania należy mieć 75% prawidłowych odpowiedzi. Do tej pory próg był wyższy i wynosił 80%. Aby uzyskać pozytywny wynik z całości egzaminu należy uzyskać co najmniej 75 punktów z części testowej egzaminu oraz co najmniej 20 punktów (na 30 możliwych) za wykonanie zadania problemowego.
Nowelizacją wprowadzono także obowiązek ustalenia i ogłoszenia przez Ministra Sprawiedliwości na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości wykazu zalecanej literatury, oraz wykazu tytułów aktów prawnych, z których wybrane stanowić będą podstawę opracowania pytań testowych na egzamin. Minister Sprawiedliwości ustala powyższy wykaz po zasięgnięciu opinii Komisji Egzaminacyjnej. Wypełniając zobowiązanie nałożone nowelizacją Minister Sprawiedliwości w dniu 12 stycznia 2011 r. zamieścił na swojej stronie internetowej wykaz tytułów aktów prawnych i zalecanej literatury, z których wybrane stanowić będą podstawę opracowania pytań testowych na egzaminy w roku 2011. Ponieważ egzamin przeprowadza się co najmniej dwa razy w ciągu roku, nowelizacją wprowadzono możliwość dokonywania zmian w ogłoszonym wykazie. Zmiany będzie można dokonać nie później niż na 3 miesiące przed wyznaczonym kolejnym terminem egzaminu w określonym roku kalendarzowym. Korekta wykazu dokonywana będzie wyłącznie na wniosek Komisji Egzaminacyjnej.
Zgodnie z nowelizacją, Minister Sprawiedliwości na swojej stronie internetowej będzie udostępniał listę osób posiadających licencję syndyka. Jednak, lista ta nie będzie zawierała informacji o dacie i miejscu urodzenia osoby posiadającej licencję syndyka oraz jej numeru ewidencyjnego PESEL.
Podsumowując należy wskazać, iż nowelizacja, upraszczając zasady zdawania egzaminu przez osoby ubiegające się o licencję syndyka, powinna przyczynić się do zwiększenia dostępności do tego zawodu. Warto przy tym dodać, że wskazane pozytywne zmiany w przeprowadzaniu egzaminów weszły w życie 1 stycznia 2011 r., a egzamin rozpoczęty przed tym dniem odbywa się na podstawie przepisów dotychczasowych. Nowelizacja, miejmy nadzieję, że zapobiegnie również powstaniu zagrożenia dla prowadzenia postępowań upadłościowych i naprawczych w postaci niewystarczającej liczby syndyków w stosunku do wzrastającej ilości takich postępowań.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna