Ulga na złe długi polega na korekcie podatku należnego od niezapłaconych faktur sprzedaży, odpisanych jako nieściągalne lub których nieściągalność została uprawdopodobniona. Należy przy tym nadmienić, że nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, w przypadku, gdy nie została ona uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Żeby móc z ulgi skorzystać, należy spełnić łącznie szereg warunków formalnych, określonych w art. 89a ust. 2 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst pierwotny: Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535, dalej: Ustawa o VAT), a mianowicie:
1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonane na rzecz podatnika, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2) wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;
3) wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;
4) wierzytelności nie zostały zbyte;
5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
6) wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.
Pierwszy z warunków, czyli rejestracja dłużnika jako podatnika VAT czynnego zarówno w dniu dokonania transakcji jak i na moment dokonania korekty podatku należnego, jest warunkiem koniecznym do skorzystania z ulgi na złe długi. Aby mieć pewność, że dłużnik jest podatnikiem VAT czynnym, warto zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla kontrahenta o potwierdzenie rejestracji dłużnika na podstawie art. 96 ust 13 ustawy o VAT
Drugi warunek dotyczy wykazania wierzytelności jako obrotu opodatkowanego w deklaracji podatkowej. Nie można skorzystać z ulgi na złe długi od wierzytelności, jeżeli wcześniej nie stanowiła ona podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Kolejny warunek, dotyczy statusu prawnego dłużnika na dzień dokonania transakcji i skorzystania z ulgi na złe długi. Jak wynika z art. 89a ust. 2 pkt 1, dłużnik nie może być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji na moment przeprowadzenia transakcji. Przepis ten nie dotyczy momentu dokonania korekty podatku VAT należnego. Stanowisko takie potwierdza Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej nr IBPP2/443-502/09/PH z dnia 7.08.2009 r,:
„(...) Podkreślenia wymaga fakt, iż ustawodawca w dwóch różnych punktach art. 89a ust. 2 ustawy o VAT określa wymóg co do statusu stron transakcji. W art. 89a ust. 2 pkt 1 mówi się o tym, iż dłużnik w chwili dokonania transakcji musi być czynnym podatnikiem niebędącym w trakcie postępowania upadłościowego ani likwidacji, natomiast w pkt 3 - iż w chwili dokonania korekty zarówno wierzyciel, jak i dłużnik powinni być czynnymi podatnikami VAT. W pkt 3 nie znajduje się już powtórzenie warunku zawartego w pkt 1 odnośnie postępowania likwidacyjnego czy upadłościowego. Literalne brzmienie przepisu pozwala zatem na wyprowadzenie wniosku, iż postawienie dłużnika w stan likwidacji już po dokonaniu dostawy nie stoi na przeszkodzie w skorzystaniu z ulgi na złe długi (...)”.
Informacje o statusie prawnym dłużnika można uzyskać z Krajowego Rejestru Sądowego, gdyż jak stanowi przepis art. 10 ust 1 Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym każdy ma prawo przeglądania akt rejestrowych podmiotów wpisanych do Rejestru. (Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. nr 168, poz. 1186).
Zbycie wierzytelności, na przykład na podstawie umowy factoringowej czy fortfaitingowej wyklucza możliwość skorzystania z ulgi na złe długi, gdyż w momencie podpisania umowy, traci ona charakter wierzytelności nieściągalnej.
Kolejny warunek określa granicę czasową na skorzystanie z ulgi na złe długi. Podatnik ma dwa lata licząc od dnia wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nieściągalną na korektę podatku należnego w deklaracji.
Następnym warunkiem którego spełnienie uprawnia do skorzystania z ulgi jest uzyskanie potwierdzenia odbioru przez dłużnika zawiadomienia o zamiarze skorygowania podatku należnego. Prawo do skorzystania z ulgi na złe długi może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynęło 14 dni na uregulowanie przez dłużnika należności, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia przez dłużnika, jednak nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez zawiadomienie dłużnika.
W przypadku, gdy po dokonaniu korekty podatku należnego, dłużnik ureguluje należność w jakiejkolwiek formie, wierzyciel zobowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności - podatek należny zwiększa się proporcjonalnie do wpłaconej części.
Kolejnym wymogiem formalnym jest zawiadomienie o korekcie zarówno urzędu skarbowego właściwego dla wierzyciela jak i dłużnika. Wierzyciel składa zawiadomienie o skorzystaniu z ulgi na złe długi wraz z deklaracją podatkową, w której ulga została wykazana. W zawiadomieniu podaje się kwotę korekty podatku należnego. Następnie wierzyciel w ciągu 7 dni od dnia dokonania korekty podatku należnego zobowiązany jest do zawiadomienia dłużnika o skorzystaniu z ulgi, a kopia zawiadomienia powinna zostać przesłana do urzędu skarbowego właściwego dla dłużnika. Dłużnik, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania zobowiązany jest do odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu, a w przypadku jego braku - do odpowiedniego powiększenia podatku należnego o kwotę podatku z nieuregulowanych faktur, poprzez korektę deklaracji za okres, w którym dokonał odliczenia.
Ustawodawca wyłączył z prawa do skorzystania z ulgi na złe długi podmioty, pomiędzy którymi istnieją związki, o który mowa w art. 32 ust. 2-4 ustawy o VAT. Są to związki o charakterze rodzinnym lub z przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządcze, nadzorcze lub kontrolne. Poprzez powiązania rodzinne rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Przez powiązania kapitałowe rozumie się sytuację, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5% wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem.
Ulga na złe długi pozwala wierzycielowi złagodzenie konsekwencji braku wypłacalności dłużnika , gdyż w wyniku dokonania korekty podatku należnego, wierzyciel uzyskuje zwrot podatku. Warunkiem koniecznym do skorzystania z ulgi jest zgromadzenie niezbędnych dokumentów, poświadczających spełnienie wszystkich warunków wymienionych w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Teks pierwotny: Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535)
Anna Skórka
Konsultant
Departament Outsourcingu Rachunkowości