Nawet jeżeli spóźniliśmy się jedynie o kilka dni z deklaracją PIT, powinniśmy jak najszybciej wywiązać się z tego obowiązku. Mimo że zeznanie złożone po terminie jest ważne, a urząd nie ma prawa odmówić jego przyjęcia, podatnik powinien liczyć się z konsekwencjami karnymi skarbowymi.
Jakie kary przewiduje prawo
Zgodnie z przepisem zawartym w art. 56 § 4 Kodeksu karnego skarbowego podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Kara grzywny za wykroczenie skarbowe może wynosić od 138,60 zł do 27 720 zł, w praktyce jednak ta najwyższa wysokość kary zdarza się bardzo rzadko. Najczęściej spóźnialski podatnik zostanie ukarany mandatem w wysokości do 2772 zł. Taka bowiem jest maksymalna wysokość mandatu, obliczona jako dwukrotność minimalnego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 1386 zł.
Wysokość kary nakładanej przez urzędy zależy od tego, czy będzie to wykroczenie, czy przestępstwo karne skarbowe. Natomiast to, czy podatnik popełnił wykroczenie, czy przestępstwo karne skarbowe zależy od tego, ile będzie wynosiła niezapłacona kwota podatku. Jeżeli kwota nie przekroczy 6930 zł, czyli pięciokrotności najniższego wynagrodzenia za pracę, będzie to wykroczenie, powyżej tej kwoty - przestępstwo karno skarbowe. Grzywna za przestępstwo wyznaczana jest już przez sądy.
Prawo daje jednak możliwość uniknięcia kary za nieterminowe złożenie zeznania rocznego. Należy jak najszybciej powiadomić urząd o niezłożonym przez nas w terminie zeznaniu podatkowym, zanim sam urząd zorientuje się, że dokumentów od nas nie ma, po czym uregulować należny podatek.
Jak skorzystać z czynnego żalu
Podatnik może zapewnić sobie bezkarność poprzez złożenie tzw. czynnego żalu, czyli dokumentu powiadamiającego urząd o popełnieniu czynu zabronionego. Prawidłowo złożony czynny żal uwalnia od odpowiedzialności karnej.
Czynny żal jest prawnie uregulowany w Kodeksie karnym skarbowym w art. 16, w którym czytamy, że karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe nie podlega sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
Podstawą skorzystania z czynnego żalu jest uregulowanie należności podatkowych (art 16 § 2 k.k.s.). Podatek należy zapłacić w terminie wyznaczonym przez organ podatkowy, a ściśle mówiąc, uiścić w całości określoną należność, uszczuploną popełnionym czynem zabronionym.
Okazuje się, że w praktyce niektórzy podatnicy najpierw płacą zaległy podatek, a dopiero później składają czynny żal. Jest to logiczne działanie i zwykle pozwala zaoszczędzić podatnikowi konieczności późniejszych kontaktów z fiskusem. Natomiast nie zmienia to sytuacji z punktu widzenia urzędu podatkowego, ponieważ czynny żal odnosi taki sam skutek, jeżeli zapłata podatku nastąpi dopiero w terminie wyznaczonym przez urząd. Ponadto w praktyce można próbować wynegocjować z urzędem dogodny dla siebie termin zapłaty.
Jaką treść powinien zawierać czynny żal? W zawiadomieniu należy podać tzw. ”istotne okoliczności czynu zabronionego”. Chodzi więc o dokładny opis zaistniałej sytuacji. W związku z tym w zawiadomieniu należy ujawnić wszystkie powody i okoliczności, które spowodowały niedotrzymanie terminu podatkowego. Czynny żal na ogół składany jest na piśmie. Można jednak przekazać informacje ustnie do protokołu.
Kiedy czynny żal jest nieskuteczny
Czynny żal nie zawsze przynosi pożądany skutek uwalniający podatnika od konsekwencji karnych skarbowych. Jest nieskuteczny w sytuacji, gdy został złożony:
- w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
Prawo uściśla również, kto nie może skorzystać z instytucji czynnego żalu, a mianowicie sprawca, który:
- kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,
- wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,
- zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że czynny żal został dokonany ze wszystkimi członkami grupy lub związku,
- nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.
Czynny żal a korekta deklaracji
W przypadku, gdy dochodzi do korekty zeznania podatkowego, nie ma konieczności składania czynnego żalu. Korekta dokonana prawidłowo w zupełności wystarcza, by uniknąć odpowiedzialności karnej. Takie rozumienie przepisów wynika z art. 16a k.k.s. o następującej treści: „Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie."
Podstawa prawna:
- Kodeks karny skarbowy, j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.