Obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy nie ma zleceniodawca, który jest osobą fizyczną i nie ma statusu pracodawcy, gdyż nie zatrudnia ani jednego pracownika (tj. osoby w ramach stosunku pracy). Taki obowiązek ma zleceniodawca - osoba fizyczna, który zatrudnia przynajmniej jednego pracownika, a także zleceniodawca będący jednostką organizacyjną (bez względu na to, czy zatrudnia pracowników).
WAŻNE!
Jeśli zleceniodawca, który jest osobą fizyczną, zatrudnia tylko zleceniobiorców, nie powinien opłacać za nich składek na FP.
Taki zleceniodawca powinien jednak opłacać za zleceniobiorców składki na FGŚP, jeśli podlegają oni z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (chyba że korzysta ze zwolnienia z tego obowiązku na innej podstawie, o czym piszemy dalej). Obowiązek opłacania składek na FGŚP nie dotyczy jednak tych pracodawców i zleceniodawców, którzy nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (m.in. jednostek budżetowych).
Składki na FP i FGŚP a podstawa wymiaru składek
Zasadą jest, że składki na FP i FGŚP należy opłacać za osoby, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jednak obowiązek opłacania składek na FP zależy jeszcze od wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zleceniobiorcy.
Składkę na FP należy opłacać tylko za zleceniobiorcę, którego podstawą wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest kwota nie niższa niż minimalne wynagrodzenie (w 2011 r. - 1386 zł). Ewentualnie w sytuacji, gdyby zleceniobiorca podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innego tytułu (np. z umowy o pracę zawartej na część etatu), należy ustalić obowiązek opłacania składki na FP biorąc pod uwagę sumę przychodów ze wszystkich tytułów stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W przypadku zleceniobiorców, dla których zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczeń i którzy są wynagradzani stawką miesięczną lub godzinową, aby ustalić obowiązek opłacania składki na FP, należy sprawdzać wysokość podstawy wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca. Oznacza to, że jeśli taki zleceniobiorca:
• podlegał ubezpieczeniom przez cały miesiąc, to obowiązek opłacenia składki na FP występuje za ten miesiąc, jeśli podstawa wymiaru składek na jego ubezpieczenia była co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia,
• nie podlegał ubezpieczeniom przez cały miesiąc (np. w związku z rozpoczęciem lub zakończeniem umowy w trakcie miesiąca albo chorobą lub inną nieobecnością w pracy), to należy ustalić, jaka byłaby wysokość podstawy wymiaru składek na jego ubezpieczenia, gdyby podlegał tym ubezpieczeniom przez cały miesiąc; jeśli będzie to kwota przynajmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu, za ten miesiąc należy opłacić składkę na FP.
W przypadku zleceniobiorców wynagradzanych w inny sposób, obowiązek opłacenia składki na FP występuje jedynie za te miesiące, w których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe była co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia (bez względu na to, przez jaki okres zleceniobiorca wykonywał pracę w tym miesiącu).
PRZYKŁAD
Zleceniobiorca zatrudniony od 15 maja br. w firmie, która zatrudnia również pracowników, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Za przepracowane dni w maju br. zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1200 zł. Firma ma obowiązek opłacać za zleceniobiorcę składkę na FGŚP, ponieważ jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Natomiast obowiązek opłacenia składki na FP za maj br. zależy od tego, w jaki sposób zleceniobiorca jest wynagradzany.
Wariant I - wynagrodzenie kwotowe
W umowie zlecenia wynagrodzenie zostało określone w stawce miesięcznej w wysokości 2450 zł. W tym przypadku występuje obowiązek opłacenia składki na FP za maj br., ponieważ w przeliczeniu na okres miesiąca zleceniobiorca otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 2450 zł, czyli w kwocie co najmniej równej minimalnemu wynagrodzeniu.
Wariant II - wynagrodzenie akordowe
W umowie zlecenia wynagrodzenie zostało określone w wysokości zależnej od tego, jakie zadania i jak dużo zadań wykona zleceniobiorca w danym miesiącu. W tym przypadku nie należy ustalać wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przeliczeniu na okres miesiąca. Nie ma więc obowiązku opłacenia składki na FP za maj br., ponieważ podstawa ta jest niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (1200 zł).
Wiek zleceniobiorcy zwalnia z płacenia składek na FP i FGŚP
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP może również wynikać z wieku zleceniobiorcy. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP obejmuje wszystkich ubezpieczonych, którzy ukończyli wiek:
• 55 lat - w przypadku kobiet,
• 60 lat - w przypadku mężczyzn.
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje od miesiąca następnego po miesiącu, w którym ubezpieczony ukończy ten wiek.
Dodatkowo zleceniodawca nie ma obowiązku opłacania składki na FGŚP za zleceniobiorcę, który jest członkiem jego rodziny (tj. małżonka, dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców, macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających, rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów i synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów).
Zleceniodawcy nie przysługuje natomiast prawo do zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP w innych przypadkach, które dotyczą wyłącznie pracowników, tj.:
• za zleceniobiorcę, który wrócił do pracy po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego (przez 36 miesięcy),
• za zleceniobiorcę, który został zatrudniony po ukończeniu 50 lat, a w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawał w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy (przez 12 miesięcy).
Zwolnienie to nie ma zastosowania do przychodów z umowy zlecenia również wtedy, gdy taką umowę zleceniobiorca podpisał ze swoim pracodawcą lub na podstawie której wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy (mimo że podpisał ją z podmiotem, z którym nie jest związany stosunkiem pracy).
WAŻNE!
Zwolnienie z opłacania składki na FP i FGŚP za pracownika, który został przyjęty jako bezrobotny lub wrócił do pracy po urlopie macierzyńskim lub wychowawczym, nie obejmuje dodatkowych przychodów osiągniętych przez niego z tytułu pracy na zlecenie na rzecz swojego pracodawcy.
• art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c i ust. 3, art. 104a, art. 104b i art. 107 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2008 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 415 ze zm.),
• art. 9-9b ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121 ze zm.).
Joanna Kalinowska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych