Przed nowelizacją ustawy o NIP podatnicy i płatnicy byli obowiązani do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej i numerem PESEL. Zmiana prowadzi do sytuacji, w której podatnik będący osobą fizyczną objętą rejestrem PESEL do celów podatkowych będzie posługiwać się jednym identyfikatorem, tj. numerem PESEL.
NIP pozostał identyfikatorem podatkowym dla przedsiębiorców i podatników VAT, nawet wówczas, gdy mają nadany PESEL, a realizowane zobowiązania i należności budżetowe nie są związane ani z VAT, ani z prowadzoną działalnością gospodarczą.
PESEL zamiast NIP
Od 1 września 2011 r. osoby fizyczne objęte rejestrem PESEL nieprowadzące działalności gospodarczej lub niebędące zarejestrowanymi podatnikami VAT (dalej: osoba fizyczna objęta rejestrem PESEL) będą podatkowo identyfikowane za pomocą numeru PESEL. Natomiast pozostali podatnicy nadal będą identyfikowani za pomocą NIP (art. 3 ustawy o NIP).
Co prawda, w przypadku osób fizycznych objętych rejestrem PESEL ostatecznie NIP zostanie zniesiony z dniem 1 stycznia 2012 r. (art. 67 ustawy nowelizacyjnej z 29 lipca 2011 r.).
Jednak od 1 września do 31 grudnia 2011 r. nie można już żądać, aby osoby te podawały NIP (art. 69 ustawy nowelizacyjnej z 29 lipca 2011 r.). Osoby fizyczne objęte rejestrem PESEL nie muszą więc podawać NIP na formularzach podatkowych (także wówczas, gdy we wzorze jest stosowna rubryka) - art. 74 ustawy nowelizacyjnej z 29 lipca 2011 r.
Ustawodawca założył, że jeszcze do końca roku osobom objętym rejestrem PESEL będzie nadawany NIP (na osobach tych będą również ciążyły obowiązki związane z aktualizacją danych objętych zgłoszeniem NIP), ale z dniem 1 stycznia 2012 r. jedynym identyfikatorem podatkowym tych osób będzie PESEL (NIP dla nich zostanie zniesiony) - art. 67 i 68 ustawy nowelizacyjnej z 29 lipca 2011 r.
W przypadku przedsiębiorców NIP nadany na podstawie przepisów dotychczasowych nadal obowiązuje i automatycznie przekształca się w numer identyfikacji podatkowej w myśl ustawy o NIP po nowelizacji (art. 70 ustawy nowelizacyjnej z 29 lipca 2011 r.).
Centralny Rejestr Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników zamiast Krajowej Ewidencji Podatników
CRP KEP jest prowadzony przez Ministra Finansów (analogicznie jak poprzednio KEP). W porównaniu z poprzednią ewidencją zmieni się sposób wprowadzania danych z dokumentacji związanej z nadaniem NIP oraz aktualizowaniem danych zawartych w zgłoszeniach identyfikacyjnych. Po nowelizacji dane te będą wprowadzane bezpośrednio przez naczelników urzędów skarbowych. Od 1 stycznia 2012 r. ulegnie też zmianie zakres i źródło wprowadzanych danych. Do CRP KEP będą centralnie i bezpośrednio transferowane z rejestru PESEL dane osób objętych tym rejestrem niezbędne do identyfikacji podatnika wraz z informacją o zgonie podatnika.
Wprowadzenie CRP KEP oraz mechanizmów pozyskiwania danych z tego rejestru umożliwi przekazywanie tych danych w ramach administracji publicznej (bez udziału podatnika).
Uproszczenie trybu nadawania NIP
Od 1 września 2011 r. nadanie NIP następuje w drodze czynności materialno-technicznej. Nie jest już potrzebne wydanie decyzji podatkowej w tym zakresie. Skróci to czas potrzebny do uzyskania NIP.
Więcej na ten temat znajdziesz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Zmiany w zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników - od 1 września 2011 r.
• ustawa z 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 171, poz. 1016
Sławomir Biliński - konsultant podatkowy
Karolina Jagielska - ekspert w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń
Ewa Sławińska - konsultant podatkowy