Uchwalenie specjalnej ustawy o zwrocie akcyzy od samochodów sprowadzanych z zagranicy jest priorytetem Ministerstwa Finansów, ale już nie Sejmu. Obecnie jest ona po pierwszym czytaniu. Miała trafić do drugiego, ale nie trafiła. To utrudnia pracę organom celnym i życie podatnikom. Ze względu na brak ustawy regulującej zasady zwrotu akcyzy organy celne nie wydają rozstrzygnięć w tych sprawach. Jeśli nie zostanie ona szybko uchwalona, podatnicy jeszcze długo poczekają na odzyskanie pieniędzy. Jeśli ustawy nie uchwali obecny Sejm, będzie musiała być ona rozpatrzona po raz kolejny, ale już przez nowy parlament. A to zapewne szybko nie nastąpi.
Na tym nie kończą się kłopoty spowodowane nieuchwaleniem ustawy. Unia Europejska może wyciągnąć wobec nas konsekwencje finansowe, w związku z nierespektowaniem wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. A taki wyrok w sprawie polskiej akcyzy na samochody zapadł 18 stycznia 2007 r.
Co więcej, te kary nie są małe. Komisja Europejska może zwrócić się do ETS z wnioskiem o ukaranie Polski sugerując zastosowanie kary ryczałtowej lub kary okresowej zgodnie z art. 228 TWE. Oznacza to, że Polska może zostać ukarana jedną z tych kar albo obiema. Najniższa kara ryczałtowa dla Polski wynosi 3,61 mln euro, zaś kary okresowe oscylują w granicach od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy euro za jeden dzień w zależności od rodzaju uchybień.
Warto przypomnieć, że ETS w sprawie Macieja Brzezińskiego (C-313/05) uznał, że stosowana w Polsce akcyza na używane samochody sprowadzane z innych krajów UE jest niezgodna z prawem wspólnotowym. Polskie prawo dyskryminowało (od 1 grudnia 2006 r. zmieniły się stawki akcyzy na samochody; są już zgodne z prawem UE) osoby sprowadzające używane samochody, bowiem wysokość akcyzy była uzależniona od wieku auta. Samochody sprowadzane były wyżej opodatkowane od tych już zarejestrowanych w kraju.
My sprawdziliśmy w izbach celnych, jak wygląda zainteresowanie podatników odzyskaniem pieniędzy.
Wnioski napływają...
Z sondy GP wynika, że do organów celnych napływają liczne wnioski o zwrot akcyzy zapłaconej od zagranicznych samochodów.
- W Izbie Celnej w Poznaniu mamy 3349 wniosków - wskazał Cezary Kosman, z poznańskiej Izby Celnej.
W Toruniu od maja 2004 r. wpłynęło łącznie 2871 wniosków. W Urzędach Celnych we Wrocławiu, Legnicy i Wałbrzychu złożono w sumie 4080 podań, do urzędów celnych podległych Izbie Celnej w Białej Podlaskiej - 1936, w urzędach podległych dyrektorowi Izby Celnej w Krakowie - 1441. Podobna skala zjawiska jest w całej Polsce.
Maciej Fiłończuk z Izby Celnej w Białymstoku poinformował nas, że dotychczas do urzędów celnych wpłynęło prawie 1200 wniosków.
- Nie zauważamy, aby obecnie lawinowo napływały wnioski do naszych urzędów - dodał Maciej Fiłończuk.
Również Anna Ludkowska z Izby Celnej w Łodzi podkreśliła, że w ostatnim okresie zainteresowanie odzyskaniem akcyzy zmalało.
- Obecnie wpływa od kilku do kilkudziesiąciu nowych wniosków miesięcznie, np. w Urzędzie Celnym I w Łodzi - około 50 wniosków, w Urzędzie Celnym II w Łodzi przez lipiec-sierpnień wpłynęło 14 nowych wniosków - wskazała Anna Ludkowska.
Z informacji Moniki Woźniak-Lewandowskiej z Izby Celnej w Szczecinie wynika, że obecnie tygodniowo wpływa do urzędów celnych (Szczecin i Koszalin) 10-12 wniosków.
- Rekordowe były miesiące po wyroku ETS, czyli luty i marzec, wówczas mieliśmy odpowiednio 133 oraz 109 wniosków. W następnych miesiącach liczba składanych wniosków malała. - Ogółem wszystkich wniosków mamy 1806 - dodała Monika Woźniak-Lewandowska.
...są lakoniczne...
W związku z tym, że nadal nie weszła w życie specjalna ustawa regulująca zasady zwrotu akcyzy pojawia się pytanie, na jaką podstawę prawną powołują się podatnicy w składanych wnioskach?
- Wnioski są zazwyczaj lakoniczne. Wnioskodawcy nie powołują się ani na Ordynację podatkową, ani tym bardziej na przyszłą ustawę. Jako podstawę żądania wskazują wyrok ETS - wyjaśnił Ryszard Chudy z Izby Celnej w Olsztynie.
Aleksandra Pokora z Izby Celnej we Wrocławiu stwierdziła, że trafiają się także wnioski bez uzasadnienia.
- Zdarzają się wnioski, w których podatnik nie podaje żadnej podstawy prawnej, a wniosek uzasadnia tym, że podatek akcyzowy od samochodów jest bezprawny - stwierdziła Marzena Siemieniuk z Izby Celnej w Białej Podlaskiej.
...i zawierają błędy...
Poza brakiem uzasadnienia podatnicy popełniają w składanych wnioskach inne błędy, w tym także natury formalnej.
Monika Woźniak-Lewandowska powiedziała, że do najczęstszych pomyłek należą: brak korekty deklaracji oraz brak uzasadnienia wniosku. Występują też błędy formalne, np. wniosek nie jest podpisany.
- Bywa, że podatnicy źle wyliczają kwotę nadpłaty podatku, która ma być zwrócona. Często również mylą akcyzę należną z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego z akcyzą od importu. Statystycznie około 50 proc. składanych wniosków zawiera błędy - wyjaśniała nasza rozmówczyni z Izby Celnej w Szczecinie.
Tomasz Kierski z Izby Celnej w Krakowie zwrócił uwagę, że najczęściej pojawiającymi się błędami we wnioskach o zwrot akcyzy są: brak dołączonej do wniosku skorygowanej deklaracji dla podatku akcyzowego; błędy formalne we wniosku i korekcie - wnioskowanie o zwrot całej kwoty zapłaconego podatku; jeżeli podatnik działa przez pełnomocnika, to zapomina o dołączeniu pełnomocnictwa.
- Choć zdarzają się wnioski zawierające błędy, to trzeba stwierdzić, że ich liczba maleje. Co może m.in. wynikać z działalności informacyjnej prowadzonej przez organy celne - tłumaczył Tomasz Kierski.
...a urzędy nie rozstrzygają
Brak ustawy dotyczącej zwrotu akcyzy nie tylko przysparza problemów podatnikom. Mają je także urzędnicy. W sprawach dotyczących zwrotu akcyzy w zasadzie nie zapadają żadne rozstrzygnięcia. Organy celne czekają na wejście w życie odpowiedniego aktu.
Ryszard Chudy wyjaśnił, że te rozstrzygnięcia, które zapadły (stosunkowo niewiele, jak na liczbę wniosków), zazwyczaj określają nadpłatę jako nadwyżkę wyliczoną w oparciu o porównanie uiszczonej kwoty, do kwoty podatku wyliczonego na podstawie katalogu Eurotax, przy zastosowaniu stawek podstawowych, czyli 3,1 proc. i 13,6 proc.
Marzena Kamińska z Izby Celnej w Toruniu wyjaśniła natomiast, że w oczekiwaniu na wejście w życie przepisów ustawy regulującej zasady zwrotu podatku akcyzowego organ podatkowy nie wydaje rozstrzygnięć merytorycznych w tych sprawach, z wyjątkiem sytuacji gdy podatnik nie uzupełni braków formalnych złożonego wniosku - postanowienie o pozostawieniu bez rozpatrzenia.
Jerzy Katan, zastępca naczelnika Urzędu Celnego w Przemyślu stwierdził, że sprawy dotyczące stwierdzenia i zwrotu nadpłaty podatku akcyzowego wszczęte w przemyskim urzędzie celnym na wniosek podatników nie są rozstrzygane, gdyż brak jest przepisów prawnych umożliwiających ustalenie, czy kwota podatku akcyzowego nałożonego na samochód osobowy nabyty wewnątrzwspólnotowo przewyższa kwotę podatku akcyzowego zawartą w wartości rynkowej podobnego samochodu osobowego zakupionego i zarejestrowanego w Polsce.
- W takich sprawach brak jest rozstrzygnięć. Postępowania są przedłużane zgodnie z art. 140 Ordynacji podatkowej - dodała Aleksandra Pokora.
Elżbieta Chabko, naczelnik Wydziału Podatku Akcyzowego Izby Celnej w Przemyślu wskazała, że wyznaczane są nowe terminy załatwienia spraw, z uwagi na brak przepisów i szczegółowych procedur prawnych umożliwiających określenie kwoty podatku akcyzowego zapłaconego od samochodów osobowych nabytych wewnątrzwspólnotowo i podlegającego zwrotowi.
- Obecnie czekamy na zakończenie prac legislacyjnych prowadzonych nad ustawą regulującą zwrot podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodów osobowych - podsumował Maciej Fiłończuk.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Procedura zwrotu akcyzy
60,7 proc. ogółu sprowadzonych do Polski aut stanowią pojazdy 10-letnie i starsze
Ewa Matyszewska