Poprawność przyjętych okresów i stawek amortyzacyjnych środków trwałych powinna być okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. Oznacza to, że zmiana okresów lub stawek amortyzacyjnych może nastąpić dopiero od początku roku obrotowego.
Weryfikacja odpisów amortyzacyjnych w trakcie użytkowania środka trwałego według ustawy i MSR nr 16
Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. Wynika z tego, że weryfikacji może podlegać tylko okres i stawka amortyzacji, a zmiana może nastąpić wyłącznie od początku roku obrotowego.
Według MSR nr 16 okres użytkowania pozycji rzeczowych aktywów trwałych powinien być weryfikowany i jeżeli oczekiwania znacząco różnią się od wcześniejszych szacunków, odpisy amortyzacyjne za bieżące i przyszłe okresy powinny zostać skorygowane.
Okres użytkowania składnika aktywów MSR nr 16 określa na podstawie oczekiwanej przydatność składnika aktywów dla jednostki.
Zauważa się spójność przepisów ustawy i MSR nr 16 w zakresie konieczności weryfikacji okresów i stawek amortyzacji.
Zmiana metody amortyzacji
Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 16 dopuszcza również - w uzasadnionych sytuacjach - weryfikację metody amortyzacji: metoda amortyzacji zastosowana do rzeczowych aktywów trwałych powinna być weryfikowana, jeżeli zaszła znacząca zmiana w oczekiwanym trybie uzyskiwania korzyści ekonomicznych z danego składnika aktywów. Według ustawy o rachunkowości można zmienić jedynie okres i stawkę amortyzacji.
Tabela. Porównanie zmian odpisów amortyzacyjnych według ustawy i MSR nr 16
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 16 nakłada obowiązek weryfikacji wartości końcowej oraz okresu użytkowania składnika aktywów co najmniej na koniec każdego roku obrotowego. Wartość końcowa oraz okres użytkowania podlegają weryfikacji również w przypadku, gdy oczekiwania różnią się od wcześniejszych szacunków. Zmianę należy ujmować jako korektę wartości szacunkowych zgodnie z MSR nr 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”.
Przykład
Firma kupiła i przyjęła do używania nowy środek trwały o wartości początkowej 80 000 zł. Przyjęto metodę liniową amortyzacji. Założono, że okres ekonomicznej użyteczności tego środka będzie wynosił osiem lat. Nie oszacowano wartości rezydualnej po zakończeniu eksploatacji. Po dwóch latach zweryfikowano ten okres do sześciu lat, natomiast po pięciu latach stwierdzono, że środek będzie używany jeszcze dwa lata.
Odpisy amortyzacyjne w kolejnych latach
80 000 zł : 8 lat = 10 000 zł - roczny odpis amortyzacyjny
I rok - 10 000 zł
II rok - 10 000 zł
Weryfikacja pierwsza
Po dwóch latach ma miejsce weryfikacja okresu amortyzacji, dlatego niezamortyzowana wartość środka trwałego powinna zostać rozłożona na kolejne cztery lata, tak aby cały okres użytkowania wyniósł sześć lat.
Dotychczasowe umorzenie: 80 000 zł - 20 000 zł = 60 000 zł
Wartość do rozłożenia w czasie: 60 000 zł
Odpis roczny wyniesie: 60 000 zł : 4 lata = 15 000 zł
III rok - 15 000 zł
IV rok - 15 000 zł
V rok - 15 000 zł
Weryfikacja druga
Po pięciu latach użytkowania środka trwałego ma miejsce kolejna weryfikacja okresu użytkowania. Niezamortyzowana wartość środka trwałego wynosi: 80 000 zł - 10 000 zł - - 10 000 zł - 15 000 zł - 15 000 zł - 15 000 zł = 15 000 zł. Wartość ta powinna zostać rozłożona na kolejne dwa lata.
Roczny odpis amortyzacyjny wyniesie: 15 000 zł : 2 lata = 7500 zł
VI rok - 7500 zł
VII rok - 7500 zł
- § 50-62 MSR nr 16 „Rzeczowe aktywa trwałe”
dr Anna Bagieńska
adiunkt w Katedrze Finansów i Rachunkowości Politechniki Białostockiej