Tylko na dzień bilansowy dokonują one wyceny aktywów i pasywów według przepisów ustawy o rachunkowości, a na początek roku obrotowego przeprowadzają korektę tej wyceny.
Marianna Sobolewska
Według przepisów podatkowych: Dodatnie różnice kursowe powstają (art. 15a ust. 2 updop), jeżeli wartość:
1) przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
2) poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
3) otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5,
4) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni,
5) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Ujemne różnice kursowe powstają (art. 15a ust. 3 updop), jeżeli wartość:
1) przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
2) poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
3) otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5,
4) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni,
5) kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Różnice kursowe od przychodów
W sytuacji gdy faktury są wystawiane w walucie obcej, przelicza się te waluty na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury (pod warunkiem że faktura jest wystawiana w terminie).
Zgodnie z updop przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (art. 12 ust. 2 updop).
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Różnice kursowe w przypadku kosztów
Kwoty wyrażone w walucie obcej wykazywane na fakturze z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury (pod warunkiem że faktura jest wystawiana w terminie, w którym podatnik obowiązany jest do jej wystawienia). Według updop (updof) koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu (art. 15 updop, art. 22 updof). Ustawa o VAT nakazuje przeliczenie według kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Różnice kursowe powstałe przy nabyciu środków trwałych
Różnice kursowe, które powstają przy nabyciu środków trwałych od dostawców zagranicznych, wpływają na wartość początkową tych środków.
W przypadku organizacji pozarządowych problem różnic kursowych może w szczególności dotyczyć środków transportowych (samochodów ciężarowych i osobowych) sprowadzanych z zagranicy.
Sposób ewidencji tego typu zdarzeń ilustruje przykład.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zasady wyceny aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych na dzień bilansowy
Ustawa o rachunkowości w art. 30 ust. 1 stanowi, iż wycena nie rzadziej niż na dzień bilansowy wyrażonych w walutach obcych aktywów i pasywów dokonywana jest według następujących zasad:
• składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych, wycenionych metodą praw własności) wycenia się po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez NBP;
• składniki pasywów wycenia się po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez NBP;
• gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych wycenia się po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu ustalonego na dzień wyceny dla danej waluty przez NBP.
Różnice kursowe dotyczące inwestycji długoterminowych wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny, rozlicza się zgodnie z art. 35 ust. 2 i 4 uor.
Skutki przeszacowania inwestycji zaliczonych do aktywów trwałych, powodujące wzrost ich wartości do poziomu cen rynkowych, również w wyniku wzrostu kursu walutowego, zwiększają kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.
Obniżenie wartości inwestycji poprzednio przeszacowanej do wysokości kwoty, o którą podwyższono z tego tytułu kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, jeżeli kwota różnicy z przeszacowania nie została do dnia wyceny rozliczona, zmniejsza ten kapitał (fundusz). W pozostałych przypadkach skutki obniżenia wartości inwestycji zalicza się do kosztów finansowych. Wzrost wartości danej inwestycji bezpośrednio wiążący się z uprzednim obniżeniem jej wartości, zaliczonym do kosztów finansowych, ujmuje się do wysokości tych kosztów jako przychody finansowe.
Różnice kursowe, odnoszące się do pozostałych aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny, zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych.
Jednostki, które ustalają przychody i koszty podatkowe z tytułu różnic kursowych na podstawie przepisów podatkowych, na początek następnego roku obrotowego korygują przeprowadzoną na dzień bilansowy wycenę aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych.
Reasumując:
Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, natomiast koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Podstawy prawne:
• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029