O zwrot VAT mogą ubiegać się wyłącznie osoby fizyczne, co wynika z samego tytułu ustawy z 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Celem ustawy jest zrekompensowanie zwiększenia stawki VAT na niektóre materiały budowlane z 7 proc. na 22 proc., w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.
Osoba fizyczna, aby nabyć prawo do częściowego zwrotu VAT, musi spełnić kilka warunków. Po pierwsze, musi ponieść wydatki na zakup materiałów budowlanych w związku z: budową budynku mieszkalnego lub nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstał lokal mieszkalny albo zakupić materiały budowlane w związku z remontem budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego. Po drugie, wydatki muszą być udokumentowane fakturami VAT i mogą dotyczyć wyłącznie tych materiałów budowlanych, które od 1 maja 2004 r. są opodatkowane 22 proc. stawką VAT. Wykaz takich materiałów został ogłoszony 30 grudnia 2005 r. w drodze obwieszczenia przez ministra transportu i budownictwa.
Zwrot przysługuje, jeżeli zakup materiałów budowlanych nie został dokonany przez osobę fizyczną jako podatnika VAT w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Kolejnym warunkiem uzyskania zwrotu jest posiadanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane albo posiadania tytułu prawnego do budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego. Ponadto należy posiadać pozwolenie na budowę, jeżeli dla danej inwestycji takie pozwolenie jest wymagane.
Jaką kwotę poniesionych wydatków indywidualny inwestor może odzyskać i w jaki sposób ją ustalić?
Kwota zwrotu części wydatków na materiały budowlane jest ograniczona. Trzeba pamiętać, że występują dwa odrębne limity zwrotu w zależności od tego, czy inwestycja wymaga pozwolenia na budowę, czy też takiego pozwolenia nie wymaga. W pierwszym przypadku limit zwrotu jest wyższy. Zróżnicowanie uprawnień co do wysokości zwrotu VAT w zależności od rodzaju inwestycji, na którą inwestor ponosi wydatki, wynika z odmiennego zakresu koniecznych do realizacji prac. Zatem przy inwestycjach, które wymagają pozwolenia na budowę, limit zwrotu wynosi 68,18 proc. kwoty VAT wynikającej z faktur, nie więcej jednak niż 12,295 proc. kwoty stanowiącej iloczyn 70 mkw. powierzchni użytkowej i ceny 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego.
Natomiast przy inwestycjach, które nie wymagają pozwolenia na budowę, limit zwrotu wynosi 68,18 proc., z tym że nie więcej jak 12,295 proc. kwoty stanowiącej iloczyn 30 mkw. powierzchni użytkowej i ceny 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego.
Cena 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, niezbędna do wyliczenia kwoty limitu, podawana jest przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) jako komunikat w Dzienniku Urzędowym GUS. Do wyliczeń należy przyjąć każdorazowo cenę 1 mkw. ostatnio ogłoszoną przed kwartałem złożenia wniosku o dokonanie zwrotu. Przykładowo, dla wniosków składanych w II kwartale 2008 r. cena 1 mkw. jaką należy przyjąć do wyliczeń, pochodzi z IV kwartału 2007 r. i wynosi 2890 zł.
Należy zaznaczyć, że ograniczenie zwrotu VAT może przebiegać także według, dodatkowego, jeszcze niższego limitu wynoszącego 55,23 proc. kwoty VAT wynikającej z faktur, w przypadku gdy osoba fizyczna korzystała z ulgi mieszkaniowej w PIT odnośnie do wydatku na te same materiały budowlane. Wówczas limit zwrotu dla inwestycji wymagających pozwolenia na budowę wynosi 55,23 proc. kwoty VAT wynikającej z faktur, nie więcej jednak niż 9,959 proc. kwoty stanowiącej iloczyn 70 mkw. powierzchni użytkowej i ceny 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego albo iloczyn 30 mkw. powierzchni użytkowej i ceny 1 mkw. - przy inwestycjach niewymagających pozwolenia na budowę.
Limit zwrotu przy okazji składania kolejnych wniosków należy każdorazowo wyliczyć oddzielnie. Wnioski można składać raz w roku. Limit kwoty zwrotu dotyczy natomiast okresów pięcioletnich. Początek biegu tego pięcioletniego okresu liczy się w każdym przypadku indywidualnie, od daty złożenia pierwszego wniosku. Należy też pamiętać, że kwota zwrotu odnosi się do wszystkich wydatków w danym okresie pięcioletnim. Oznacza to, że suma wydatków udokumentowanych fakturami, wykazanych w danym wniosku, pomniejsza wysokość dopuszczalnego zwrotu VAT w przyszłości.
Małżonkowie muszą pamiętać o tym, że przysługuje im wspólny limit zwrotu. Na co jeszcze powinny zwrócić uwagę osoby, które ubiegając się o zwrot pozostają w związku małżeńskim?
O objęciu małżonków wspólnym limitem zwrotu VAT decyduje moment poniesienia wydatku. Jeżeli wydatek ten został poniesiony w trakcie trwania małżeństwa, to małżonkom przysługuje wspólny limit zwrotu i to niezależnie od tego, czy realizują inwestycję łącznie, czy odrębnie. Co ciekawe, ustawodawca nie różnicuje sytuacji małżonków w zakresie limitów zwrotu z uwagi na ustanowioną przez nich rozdzielność majątkową. Natomiast od momentu zeszłorocznej nowelizacji ustawy osobne limity zwrotu przysługują małżonkom pozostającym w separacji.
Ustawodawca unormował ponadto sytuację, w której jeden z małżonków otrzymał kwotę zwrotu VAT jeszcze przed zawarciem małżeństwa. W takim przypadku otrzymana kwota zwrotu pomniejsza przyszłe kwoty zwrotu należne już w okresie trwania małżeństwa. Uregulowana została także kwestia określania wysokości limitu zwrotu wobec osób będących po rozwodzie bądź pozostających w separacji, w przypadku gdy wcześniej otrzymały zwrot VAT. Wówczas przysługującą kwotę zwrotu pomniejsza się o 50 proc. kwoty uprzednio otrzymanej, gdy składany był wspólny wniosek małżonków, albo o kwotę otrzymanego zwrotu, jeżeli wniosek składany był odrębnie.
W przypadku małżonków bardzo ważną sprawą jest prawidłowość złożenia i podpisania wniosku. Wniosek może być złożony wspólnie z małżonkiem lub odrębnie przez każdego z małżonków. Przy czym, jeżeli małżonkowie składają odrębne wnioski, do różnych urzędów skarbowych, są jednocześnie obowiązani zawiadomić o złożeniu wniosku urząd skarbowy właściwy dla złożenia wniosku przez małżonka.
W jaki sposób sporządzić wniosek i czy inwestora wiążą terminy jego złożenia?
Wniosek powinien zawierać co najmniej elementy wymienione w art. 5 ust. 4 ustawy regulującej zasady zwrotu, a zatem m.in. imię i nazwisko, numer NIP, wskazanie właściwego urzędu skarbowego, rodzaj poniesionych wydatków, rok rozpoczęcia inwestycji, wykaz faktur oraz wartość poniesionych wydatków, kwotę zwrotu, oświadczenie o zakresie przeprowadzonego remontu, wskazanie sposobu wypłaty kwoty zwrotu, podpisy. Do wniosku należy dołączyć kopię pozwolenia na budowę, jeżeli jest dla danej inwestycji wymagane, a w przypadku remontu niewymagającego pozwolenia na budowę, kopię dokumentu potwierdzającego tytuł prawny osoby fizycznej do budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego. Należy także załączyć kopię faktur dokumentujących poniesione wydatki. Wniosek nie musi być sporządzony na urzędowym formularzu. Dostępny powszechnie wzorzec ma jedynie charakter posiłkowy, ułatwiający składanie wniosków.
Jeżeli chodzi o termin składania wniosków, to nie obowiązuje już wymóg granicznej daty wskazujący, że ostatni wniosek należy złożyć do 30 czerwca 2008 r. Od 1 stycznia 2008 r. ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym obowiązuje bezterminowo.
Zniknęła także norma nakazująca, aby wniosek został złożony nie później niż przed upływem sześciu miesięcy od dnia zakończenia inwestycji. Według aktualnego stanu prawnego obowiązuje zasada, że wniosek może być składany nie częściej niż raz w roku. Od daty złożenia pierwszego wniosku liczy się natomiast pięcioletni okres dla obliczania limitu kwoty zwrotu VAT.
Czy można ubiegać się jednocześnie o zwrot wydatków poniesionych w związku z różnymi inwestycjami?
Zasadniczo tak, o ile te różne inwestycje dotyczą korzystania z dwóch odrębnych limitów zwrotu przewidzianych dla: inwestycji wymagających pozwolenia na budowę oraz dla inwestycji niewymagających takiego pozwolenia. W tym znaczeniu są to inwestycje różne, o innym zakresie prac i odrębnych limitach zwrotu.
Należy wszakże pamiętać, że zgodnie z art. 1 ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym, zwrot może dotyczyć wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Zatem przy ocenie różnorodności inwestycji trzeba mieć także na uwadze, aby poniesione wydatki miały na celu wyłącznie zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych.
Jak długo trzeba czekać na zwrot wydatków?
Czas oczekiwania zależy w pewnym stopniu od poprawności złożonego wniosku. Zgodnie z ustawą, jeżeli prawidłowość złożonego przez osobę fizyczną wniosku nie budzi wątpliwości, urząd skarbowy dokonuje zwrotu kwoty wykazanej we wniosku bez wydania decyzji, w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku.
W innym przypadku urząd skarbowy najpierw musi wydać decyzję, w której określa kwotę zwrotu. Ma na to sześć miesięcy od dnia złożenia wniosku. Wówczas kwota zwrotu podlega wypłaceniu w terminie 25 dni od dnia doręczenia decyzji. Warunkiem otrzymania zwrotu jest brak zaległości podatkowych.
Jeżeli kwota zwrotu nie została wypłacona w terminie, wówczas podlega oprocentowaniu w wysokości opłaty prolongacyjnej ustalanej w przypadku odroczenia terminu płatności podatków stanowiących dochód budżetu państwa, obowiązującej w dniu, w którym upłynął termin wypłaty kwoty zwrotu.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Marcin Grodecki, radca prawny, Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy, Oddział w Katowicach
Marcin Grodecki
radca prawny, Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy, Oddział w Katowicach
Rozmawiała MAGDALENA MAJKOWSKA