Prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przysługuje podatnikom w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Nie przysługuje natomiast prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakupy w zakresie, w jakim są one związane z wykonywaniem przez podatnika czynności zwolnionych z VAT.
Zasada ta dotyczy również wydatków inwestycyjnych, które stanowią środki trwałe w prowadzonej działalności gospodarczej. Jednak w przypadku zmiany przeznaczenia inwestycji (np. budynku na cele inne niż związane z prowadzoną działalnością gospodarczą), należy dokonać korekty uprzednio odliczonego podatku.
Odliczenie podatku
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny. Jeżeli podatnik nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w tym terminie, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji za następny okres rozliczeniowy.
Zwrot różnicy podatku następuje na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju wskazanym w zgłoszeniu identyfikacyjnym, w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. W przypadku gdy przeprowadzone postępowanie wykaże zasadność zwrotu, urząd skarbowy wypłaca podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.
Różnica podatku podlegająca zwrotowi w kwocie przekraczającej wartość podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów lub usług, które są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały one zaliczone do środków trwałych nabywcy, powiększonej o 22 proc. obrotu podatnika opodatkowanego stawkami niższymi niż stawka podstawowa, podlega zwrotowi w terminie 180 dni od dnia złożenia deklaracji podatkowej.
WAŻNA LICZBA
60 dni - będzie czekał podatnik na zwrot VAT od poniesionych wydatków inwestycyjnych
Wynika z tego, że zwrot różnicy podatku w terminie 60 dni od dnia złożenia deklaracji dotyczy m.in. podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów lub usług, które są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Odliczenie częściowe
W stosunku do towarów i usług, (w tym również wydatków inwestycyjnych), które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Gdy zakup jest jednocześnie związany ze sprzedażą uprawniającą i nieuprawniającą do odliczenia, ale można określić jego część związaną wyłącznie ze sprzedażą opodatkowaną, wówczas stosujemy tzw. odliczenie proste. Częściowe odliczenie proste polega na określeniu, jaka część danego zakupu jest związana wyłącznie ze sprzedażą opodatkowaną. Taka sama część VAT naliczonego wynikającego z tego zakupu będzie podlegała odliczeniu.
Ustalanie proporcji
Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot związanych ze sprzedażą opodatkowaną i nieopodatkowaną, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Proporcję tę ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo i określa się ją procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego ustalana jest proporcja.
W przypadku gdy proporcja przekroczy 98 proc., podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego wykazanego w fakturach dokumentujących wydatki inwestycyjne.
Zakaz odliczania
Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika: towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Nie dotyczy to jednak ograniczenia środków trwałych i innych inwestycji, które nie są co prawda zaliczane do kosztów bezpośrednio, ale w sposób pośredni poprzez odpisy amortyzacyjne zalicza się do kosztów w podatku dochodowym. Nie ma też zakazu odliczania VAT związanego z nabyciem gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów.
Z odliczenia VAT skorzysta również podatnik, który dokona wydatków związanych z nabyciem towarów i usług zaliczanych do środków trwałych niepodlegających amortyzacji, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, jeżeli fakt ten pozostaje w ścisłym związku ze zwolnieniem od tego podatku.
Należy przy tym wskazać, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów poniesionych kosztów zaniechanych inwestycji. W przypadku zaniechania inwestycji, która miała służyć czynnościom opodatkowanym podatkiem od towarów i usług, powstaje obowiązek dokonania korekty odliczonego wcześniej podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z zaniechaną inwestycją.
Brak związku dokonanych zakupów (nabycia) z planowaną sprzedażą (dostawą) wystąpił w momencie powzięcia decyzji o zaniechaniu inwestycji. Oznacza to, że podatek naliczony powinien zostać skorygowany w deklaracji za miesiąc, w którym poniesione wydatki uznano za inwestycje zaniechane.
PRZYKŁAD
ZAKAZ ODLICZANIA VAT
Podatnik prowadzący prywatną praktykę lekarską zakupił jako inwestycje sprzęt medyczny do swojego gabinetu. Nie będzie jednak mógł odliczyć VAT od tego zakupu, gdyż kupiony sprzęt służy czynnościom nieopodatkowanym. Usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej są zwolnione z VAT. Z zakresie, w jakim nabywane przez podatnika środki trwałe związane są ze świadczeniem usług medycznych, nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.
Związek zakupów ze sprzedażą opodatkowaną nie istnieje, gdyż zakupiony sprzęt służy do wykonywania czynności przedmiotowo zwolnionych od podatku od towarów i usług.
ZWIĄZEK Z CZYNNOŚCIAMI OPODATKOWANYMI
Dla zrealizowania prawa do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego konieczny jest warunek istnienia związku poniesionych wydatków z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług.
BOGDAN ŚWIĄDER
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 86-88, art. 90-91 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).