Zasady uzyskiwania certyfikatu księgowego określone są w rozporządzeniu Ministra Finansów z 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. Nr 120, poz. 1022 z późn.zm.). Zgodnie z § 3 tego rozporządzenia Minister Finansów wydaje certyfikat księgowy osobom fizycznym, które:
1) złożyły oświadczenie, że posiadają pełną zdolność do czynności prawnych i korzystają z pełni praw publicznych, nie były skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa popełnione umyślnie oraz za czyny określone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
2) spełniają co najmniej jeden z poniższych warunków:
a) udokumentowały trzyletnią praktykę w księgowości oraz posiadają wykształcenie wyższe magisterskie uzyskane na jednym z kierunków ekonomicznych o specjalności rachunkowość, w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
b) udokumentowały trzyletnią praktykę w księgowości, posiadają wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne oraz ukończyły studia podyplomowe z zakresu rachunkowości w jednostkach organizacyjnych uprawnionych, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych,
c) udokumentowały dwuletnią praktykę w księgowości, posiadają wykształcenie co najmniej średnie oraz złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin sprawdzający kwalifikacje osób ubiegających się o certyfikat księgowy.
Z powyższego przepisu wynika, że osoba ze średnim wykształceniem nie ma możliwości uzyskania certyfikatu księgowego bez zdawania egzaminu organizowanego przez Ministerstwo Finansów. Zdawania egzaminu mogą natomiast uniknąć osoby z wyższym wykształceniem - w tym celu powinny one ukończyć studia podyplomowe z zakresu rachunkowości organizowane przez szkołę wyższą uprawnioną, zgodnie z odrębnymi przepisami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych. Aby jednak uzyskać certyfikat bez egzaminu, konieczne jest odbycie trzyletniej praktyki w księgowości. W przypadku osób zdających egzamin wystarczająca jest praktyka dwuletnia.
Warto zaznaczyć, że niektóre osoby uznaje się za uprawnione do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, bez konieczności ubiegania się o certyfikat księgowy. Chodzi tu o osoby wpisane do rejestru biegłych rewidentów lub na listę doradców podatkowych.
Aby uzyskać certyfikat księgowy, konieczne jest udokumentowanie odpowiedniej praktyki w księgowości. W myśl § 4 rozporządzenia za praktykę w księgowości uważa się wykonywanie - na podstawie stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej, umowy spółki lub w związku z prowadzeniem ewidencji własnej działalności gospodarczej - następujących czynności:
• prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,
• wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,
• sporządzanie sprawozdań finansowych.
Za praktykę uznaje się również udział w badaniu sprawozdania finansowego pod nadzorem biegłego rewidenta.
Osoby ubiegające się o wydanie certyfikatu księgowy lub o zakwalifikowanie do egzaminu składają do Ministra Finansów, za pośrednictwem Departamentu Rachunkowości Ministerstwa Finansów:
1) podanie o wydanie certyfikatu księgowego lub o zakwalifikowanie do egzaminu, zawierające następujące dane: numer PESEL, a w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego - numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość, oraz imiona i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres zamieszkania,
2) dokumenty potwierdzające posiadanie praktyki w księgowości,
3) oświadczenie, że posiadają pełną zdolność do czynności prawnych i korzystają z pełni praw publicznych oraz że nie były skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa popełnione umyślnie oraz za czyny określone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
4) dokumenty, w tym dyplom lub świadectwo, potwierdzające posiadane wykształcenie.
Od podania i załączników do podania nie uiszcza się opłaty skarbowej (dotyczy dokumentów składanych po 1 stycznia 2007 r.). Kopie dokumentów, o których mowa w pkt 2 i 4, powinny być uwierzytelnione przez notariusza. Podanie o zakwalifikowanie do egzaminu składa się nie później niż na 7 dni przed terminem egzaminu. Podanie złożone po upływie wymaganego terminu jest kwalifikowane na kolejny egzamin. Osoba zakwalifikowana do egzaminu uiszcza opłatę egzaminacyjną w wysokości 480 zł.
Sebastian Zagórski
Podstawa prawna:
§ 3 i 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. Nr 120, poz. 1022 z późn.zm.).