Obowiązek komitetów audytu: weryfikacja niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej
Zgodnie z art. 128 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym w jednostkach zainteresowania publicznego działa komitet audytu, który jest komitetem do spraw audytu, o którym mowa w rozporządzeniu nr 537/2014. Członkowie komitetu audytu są powoływani przez radę nadzorczą lub inny organ nadzorczy lub kontrolny spośród członków tego organu.
Mając na uwadze motyw 24 dyrektywy 2014/56/UE[1] który wskazuje, że „Komitety ds. audytu (…) w badanej jednostce interesu publicznego mają decydującą rolę dla zapewniania wysokiej jakości badań ustawowych”, Polska Agencja Nadzoru Audytowego przypomina, że zadaniami komitetu audytu wymienionymi w art. 130 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym są, między innymi:
- kontrolowanie i monitorowanie niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej, w szczególności w przypadku, gdy na rzecz danej jednostki zainteresowania publicznego świadczone są przez firmę audytorską inne usługi niż badanie;
- dokonywanie oceny niezależności biegłego rewidenta oraz wyrażanie zgody na świadczenie przez niego dozwolonych usług niebędących badaniem w danej jednostce zainteresowania publicznego.
Ważne!
PANA zwraca w szczególności uwagę na konieczność kontrolowania niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej zarówno przed podpisaniem (pierwszej) umowy na badanie jak i przed kontynuowaniem zlecenia przez firmę audytorską.
Brak niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej powoduje nieważność badania sprawozdania finansowego
Polska Agencja Nadzoru Audytowego zwraca także uwagę, że zgodnie z art. 66 ust. 6 ustawy o rachunkowości badanie sprawozdania finansowego przeprowadzone z naruszeniem:
- 69 ust. 6, 7 i 9, art. 70, art. 72 ust. 2, art. 135 ust. 2 i art. 136 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym,
- 4 i art. 5 oraz art. 17 ust. 1 akapit drugi i ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014
jest nieważne z mocy prawa.
PANA wskazuje, że stwierdzenie nieważności z mocy prawa badania sprawozdania finansowego ma istotne konsekwencje dla uchwały zatwierdzającej takie sprawozdanie i powoduje konieczność ponownego badania sprawozdania finansowego przez inną firmę audytorską jak również może skutkować podważeniem zaufania do sprawozdania finansowego u interesariuszy danego podmiotu.
Odpowiedzialności członków komitetu audytu
Wskazując na powyższe Agencja przypomina, o odpowiedzialności członków komitetu audytu (oraz m. in. członków organów jednostki zainteresowania publicznego) wskazanej w art. 192 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym a związanej m.in. z:
– brakiem polityki w zakresie świadczenia dodatkowych usług przez firmę audytorską, podmiot powiązany z firmą audytorską lub członka jego sieci;
– brakiem polityki w zakresie wyboru firmy audytorskiej;
– nieprzestrzeganiem przepisów dotyczących:
a) wyboru firmy audytorskiej, w tym stosowania klauzul zabronionych,
b) zawarciem umowy o badanie na okres inny niż dozwolony obowiązującymi przepisami
c) obowiązkowych okresów karencji,
d) procedury wyboru firmy audytorskiej,
– nieprzestrzeganiem obowiązków związanych z rotacją firmy audytorskiej badającej sprawozdanie finansowe danej jednostki zainteresowania publicznego.
[1] DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2014/56/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych
Jednostki zainteresowania publicznego - definicja
Na podstawie art. 2 pkt 9) ustawy z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym - jednostki zainteresowania publicznego, to jednostki interesu publicznego, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającym decyzję Komisji 2005/909/WE (Dz. Urz. UE L 158 z 27.05.2014, str. 77 oraz Dz. Urz. UE L 170 z 11.06.2014, str. 66), zwanym dalej „rozporządzeniem nr 537/2014”, obejmujące:
a) emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym państwa Unii Europejskiej, mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których sprawozdania finansowe objęte są obowiązkiem badania ustawowego,
b) banki krajowe, oddziały instytucji kredytowych i oddziały banków zagranicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 i 2447 oraz z 2022 r. poz. 830 i 872),
c) zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji oraz główne oddziały i oddziały zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji w rozumieniu ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1130, 2140 i 2328 oraz z 2022 r. poz. 655),
d) instytucje pieniądza elektronicznego i krajowe instytucje płatnicze w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1907, 1814 i 2140) spełniające kryteria dużej jednostki,
e) otwarte fundusze emerytalne, dobrowolne fundusze emerytalne oraz powszechne towarzystwa emerytalne w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 105),
f) fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz publiczne fundusze inwestycyjne zamknięte w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 605, 1595 i 2140 oraz z 2022 r. poz. 872),
g) towarzystwa w rozumieniu ustawy wymienionej w lit. f, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy zarządzały aktywami o wartości nie mniejszej niż 10 000 000 000 zł oraz które zarządzały funduszami posiadającymi łącznie nie mniej niż 30 000 rejestrów otwartych dla uczestników,
h) podmioty prowadzące działalność maklerską, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy posiadały na rachunkach klientów aktywa o wartości nie mniejszej niż 10 000 000 000 zł lub zarządzały aktywami o wartości nie mniejszej niż 10 000 000 000 zł i jednocześnie posiadały minimum 10 000 klientów, z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 861 i 872),
i) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe w rozumieniu ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo- -kredytowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 924), spełniające kryteria dużej jednostki.
Źródło: Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA)