RADA
Projekt zmiany ustawy o rachunkowości nie wspomina o takich zmianach. A zatem należy sądzić, że nadal będą obowiązywać w tym zakresie dotychczasowe przepisy pozwalające osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą (jak też innym podmiotom) prowadzić samodzielnie swoje księgi rachunkowe (niezależnie od faktu posiadania lub nieposiadania certyfikatu księgowego).
UZASADNIENIE
Prowadzenie własnych ksiąg rachunkowych nie jest równoznaczne z prowadzeniem działalności gospodarczej polegającej na usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych.
Prowadzenie własnych ksiąg rachunkowych
Ustawa o rachunkowości podkreśla, że odpowiedzialność za wykonywanie określonych ustawą obowiązków w zakresie rachunkowości ponosi zawsze kierownik jednostki. Kierownikiem jednostki (art. 3 ust. 1 pkt 6) jest:
osoba lub organ jedno- lub wieloosobowy (zarząd), który - zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności - uprawniony jest do zarządzania jednostką, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. W przypadku spółki jawnej i spółki cywilnej za kierownika jednostki uważa się - wspólników prowadzących sprawy spółki, w przypadku spółki partnerskiej - wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd, a w odniesieniu do spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej - komplementariuszy prowadzących sprawy spółki. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą za kierownika jednostki uważa się tę osobę.
Kierownik jednostki decyduje, czy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych wykonywać siłami własnymi, czy skorzystać z usług obcych. Żadne przepisy nie zabraniają kierownikowi jednostki samemu prowadzić swoje księgi rachunkowe. Nie ma również zakazu powierzenia prowadzenia rachunkowości pracownikowi (zatrudnionemu na umowę o pracę) niezależnie od posiadanego przez niego wykształcenia, kwalifikacji, doświadczenia. Wyjątek stanowi sektor finansów publicznych, gdzie ustawa o finansach publicznych stawia przed głównym księgowym wymóg spełnienia określonych warunków. Główny księgowy jednostki sektora finansów publicznych musi (art. 45), tj:
1) posiadać obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, chyba że przepisy odrębne uzależniają zatrudnienie w jednostce sektora finansów publicznych od posiadania obywatelstwa polskiego,
2) posiadać pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych,
3) nie być prawomocnie skazany za przestępstwa: przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wiarygodności dokumentów lub za przestępstwo karne skarbowe,
4) spełniać jeden z poniższych warunków:
• mieć ukończone ekonomiczne jednolite studia magisterskie, ekonomiczne wyższe studia zawodowe, uzupełniające ekonomiczne studia magisterskie lub ekonomiczne studia podyplomowe i posiadać co najmniej 3-letnią praktykę w księgowości,
• mieć ukończoną średnią, policealną lub pomaturalną szkołę ekonomiczną i posiadać co najmniej 6-letnią praktykę w księgowości,
• być wpisany do rejestru biegłych rewidentów,
• posiadać świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych lub certyfikat księgowy.
Powierzenie obowiązków z zakresu rachunkowości wiąże się przeważnie (choć nie jest to konieczne) z pisemnym przejęciem przez te osoby obowiązków i odpowiedzialności za prowadzenie rachunkowości. Należy jednak podkreślić, że nawet powierzenie tych obowiązków głównemu księgowemu lub innej osobie nie oznacza, że kierownik nie ponosi już odpowiedzialności. Odpowiada on nadal z tytułu nadzoru nad wykonywaniem rachunkowości w firmie.
Reasumując, prowadzenie własnych ksiąg rachunkowych zarówno w brzmieniu obecnie obowiązujących przepisów, jak i planowanych zmian w ustawie o rachunkowości (projekt dostępny na stronie internetowej Sejmu RP) nie jest działalnością gospodarczą. W związku z tym nie ma potrzeby, by osoby prowadzące rachunkowość własnej firmy (lub ich pracownicy) legitymowały się certyfikatem księgowym lub innymi specyficznymi kwalifikacjami (ze wskazanym wcześniej wyjątkiem etatu głównego księgowego w jednostce sektora finansów publicznych).
• art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• art. 45 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych - Dz.U. Nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 560
Paweł Muż
ekonomista, księgowy