Prawo reguluje te obszary ludzkiej aktywności, które są możliwe do przewidzenia i nadają się do prawnego unormowania. Moralność tworzy podstawy życia i postępowania człowieka. Pierwszy standard etyczny stanowi przestrzeganie prawa, pierwszy, ale niejedyny. Prawo normatywne nie reguluje przecież szczegółowych zachowań i dlatego tak ważne jest prawo zwyczajowe, funkcjonujące w każdym społeczeństwie. Konkretyzacji i uszczegółowieniu norm ogólnych służą właśnie kodeksy postępowania etycznego. Precyzują zachowania w różnych obszarach aktywności człowieka, uwzględniając specyfikę danego zawodu.
Kryzys moralny
Otaczająca nas rzeczywistość, której główną cechą staje się ostra konkurencja, od lat dostarcza przykładów postępującego kryzysu moralnego. Coraz częściej pracownicy mają do czynienia z dylematami etycznymi i niejednoznacznymi sytuacjami, w których sami muszą decydować, jak postąpić. Kodeksy etyczne pozwalają wybrać odpowiednią drogę, pomagają w podejmowaniu słusznych decyzji. Stają się w wielu sytuacjach przewodnikami właściwego zachowania.
Komisja Profesjonalizmu Zawodu Księgowego Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce opracowała w ubiegłym roku kodeks zawodowej etyki w rachunkowości, skierowany do szerokiego grona osób zajmujących się rachunkowością. Służy on propagowaniu zasad etycznego wykonywania tego zawodu oraz popularyzacji dobrych praktyk księgowych w świecie biznesu. Podkreśla niezależność zawodową osób zajmujących się rachunkowością. Ze społecznego punktu widzenia księgowy wykonuje zawód niezwykle ważny, dlatego musi spełniać wysokie wymagania: dysponować rozległą wiedzą i dużą praktyką, umieć twórczo myśleć i cieszyć się nienaganną opinią. Spełnienie tych warunków gwarantuje m.in. bezpieczeństwo na rynku gospodarczym. Kodeks także wskazuje na wagę kompetencji w tym zawodzie, wysoką jakość pracy, zachowanie tajemnicy zawodowej, odpowiedzialność za informacje finansowe oraz na ograniczenia w jego wykonywaniu.
Potrzebny profesjonalizm
Tworzenie tych kodeksów wynika z silnej społecznie potrzeby dążenia do zawodowego profesjonalizmu, a zgodne z nimi postępowanie przyczynia się do przejrzystości działań zarówno pracodawców, jak i pracowników. Służy także podnoszeniu prestiżu zawodu i wzmacnia markę firmy na rynku. Etyczne działanie ułatwia wykonywanie zawodu oraz pomaga w rozwiązywaniu konfliktów i podejmowaniu decyzji.
Nowa inicjatywa SKwP
Popularyzowaniu zasad etyki, a także pomaganiu w podejmowaniu właściwych decyzji w środowisku osób zajmujących się rachunkowością, w tym także studentów uczelni ekonomicznych ma służyć bank dylematów etycznych. Postanowiła go stworzyć Komisja Profesjonalizmu Zawodu Księgowego wychodząc z założenia, iż reguły postępowania najlepiej poznać na przykładach, zwłaszcza jeśli są to rzeczywiste sytuacje. Dzięki stworzonemu bankowi, obejmującemu analizy różnych przypadków, ma szansę bardziej rozbudzić się i upowszechnić świadomość etyczną wśród osób związanych z rachunkowością. Zjawiska i kontrowersyjne sytuacje gospodarcze przedstawione w dylematach umożliwią dokonanie samodzielnych osądów i pozwolą sprawdzić słuszność wybranego postępowania, bez ponoszenia konsekwencji błędnych decyzji. Analiza pokazanych przypadków to dobry sposób na kształtowanie umiejętności selekcji zagrożeń etycznych.
Komisja Profesjonalizmu Zawodu Księgowego RN SKwP zwraca się zatem do wszystkich osób, którym bliski jest problem etyki w rachunkowości i które chciałyby osobiście przyczynić się do popularyzowania tej idei zarówno w nauczaniu akademickim, jak i w kształceniu zawodowym, z apelem o opracowanie dylematów etycznych. Szczegółowe informacje dotyczące formy i sposobu przesyłania analiz przypadku znajdują się na stronie www.skwp.pl.
Anna Karmańska
dr hab. prof. SGH, przewodnicząca Komisji Profesjonalizmu Zawodu Księgowego RN SKwP