Nagroda jubileuszowa jest szczególnym rodzajem świadczenia pieniężnego za długoletnią pracę wykonywaną przez pracownika. Przysługuje pracownikowi z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez określony w przepisach, wymagany czas pracy. Nie ma jednak ogólnych, powszechnie obowiązujących zasad dotyczących obowiązku wypłacania tych świadczeń przez wszystkich pracodawców.
Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem fakultatywnym o charakterze:
• zakładowym - obowiązek wypłaty nagrody wynika z zakładowego układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę, albo
• zawodowym - obowiązek wypłaty nagrody wynika z przepisów prawnych dotyczących niektórych grup zawodowych, np. górników, nauczycieli.
Jeżeli nagrody jubileuszowe są wypłacane przez pracodawców nie częściej niż co pięć lat dla jednego pracownika, wówczas nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Zasady przyznawania nagród jubileuszowych oraz ujęcie i wycena rezerw, przy założeniu stosowania postanowień MSR 19, zostaną omówione na przykładzie Karty nauczyciela (dalej: KN). W myśl tego przepisu nauczycielowi objętemu KN przysługuje nagroda w wysokości:
• za 20 lat pracy - 75% wynagrodzenia miesięcznego,
• za 25 lat pracy - 100% wynagrodzenia miesięcznego,
• za 30 lat pracy - 150% wynagrodzenia miesięcznego,
• za 35 lat pracy - 200% wynagrodzenia miesięcznego,
• za 40 lat pracy - 250% wynagrodzenia miesięcznego.
Na podstawie art. 47 ust. 2 KN szczegółowe zasady ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczycieli do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowe zasady jej obliczania i wypłacania określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu. Wobec tego określenie „wieloletnia praca” użyte w art. 47 ust. 1 KN obejmuje nie tylko pracę w charakterze nauczyciela, ale również okresy zatrudnienia w innym charakterze. Zatrudnienie w charakterze nauczyciela wymagane jest jedynie w momencie nabycia prawa do nagrody. Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie miesięczne przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to dla nauczyciela korzystniejsze - wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. W razie rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy nauczycielowi, któremu do nabycia prawa brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Jeśli w Twojej firmie musisz tworzyć rezerwy na świadczenia pracownicze (emerytalne, rentowe i inne) - służymy Ci pomocą! Wypełnij formularz a eksperci z firmy Attuario, która współpracuje z serwisem Księgowość, dokonają tych wyliczeń dla Ciebie. |
MSR 19 (§ 127) wymaga stosowania uproszczonej metody rozliczania innych długoterminowych świadczeń pracowniczych. Zgodnie z treścią tego paragrafu zyski i straty aktuarialne ujmowane są od razu i nie stosuje się „przedziału” oraz pełna wysokość kosztów przeszłego zatrudnienia ujmowana jest niezwłocznie.
Do oszacowania rezerw na nagrody jubileuszowe, zgodnie z § 128 powyższego standardu, zastosowano metodę aktuarialną, tzw. metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych (ang. Projected Unit Credit), rekomendowaną przez MSR 19. Wartość rezerwy na nagrody jubileuszowe jest ustalana na dzień bilansowy dla każdego pracownika objętego systemem nagród jubileuszowych, zgodnie ze wzorem:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
gdzie:
Rd - wartość rezerwy na nagrody jubileuszowe na dzień bilansowy d (dla jednego pracownika),
m - liczba nagród jubileuszowych na dzień bilansowy d przysługujących pracownikowi w przyszłości,
Wk - przewidywana wartość przyszłej k-tej nagrody jubileuszowej na rzecz pracownika w pełnej wysokości w dniu jej wypłaty,
S - staż w jednostce (w latach) na dzień bilansowy d,
nk - liczba lat do wypłaty k-tej nagrody jubileuszowej (w latach) od dnia bilansowego d,
Pk - prawdopodobieństwo wypłaty przyszłej k-tej nagrody jubileuszowej, uwzględniające ruchy kadrowe (rotacja) i demograficzne (śmierć, przejście na rentę),
v - współczynnik dyskontujący.
Na podstawie zaprezentowanego wzoru obliczymy rezerwę na nagrody jubileuszowe dla nauczyciela objętego KN.
TABELA 1
Indywidualne dane o przykładowym pracowniku na dzień bilansowy d
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
TABELA 2
Założenia aktuarialne przyjęte do wyceny rezerw na nagrody jubileuszowe na potrzeby przykładu
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
TABELA 3
Wyniki kalkulacji rezerw na nagrody jubileuszowe
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ostatecznie rezerwę na nagrody jubileuszowe w przypadku omawianego nauczyciela stanowi suma rezerw na trzy kolejne przyszłe nagrody przysługujące pracownikowi w przyszłości:
Rd = 5223,89 zł + 3370,06 zł + 2191,16 zł = 10 785,11 zł
Wyliczona w przedstawiony sposób wartość bieżąca zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych jest wartością indywidualną dla jednego pracownika. W celu uzyskania wartości zobowiązania z tytułu nagród jubileuszowych w całej jednostce należy zsumować wartości rezerw poszczególnych pracowników jednostki.
Dla uproszczenia obliczeń przyjmijmy, że jednostka zatrudnia 10 pracowników o tych samych danych na dzień bilansowy d, co prezentowany w przykładzie nauczyciel. Wówczas rezerwa na nagrody jubileuszowe na dzień bilansowy d wynosi 107 851,10 zł. Załóżmy ponadto, że jednostka utworzyła rezerwy na nagrody jubileuszowe na poprzedni dzień bilansowy do w wysokości 86 202,10 zł. Do wyceny rezerw na nagrody jubileuszowe na dzień bilansowy do przyjęta była stopa dyskontowa na poziomie 5,5% rocznie oraz pozostałe założenia aktuarialne w wysokości jak na dzień bilansowy d.
Zgodnie z MSR 19 (§ 129) w odniesieniu do programu nagród jubileuszowych jednostka powinna powiększyć koszty lub przychody m.in. o sumę następujących kwot:
• koszty bieżącego zatrudnienia - wzrost wartości bieżącej zobowiązań z tytułu określonych świadczeń wynikający z pracy wykonywanej przez pracowników w bieżącym okresie;
• koszty przeszłego zatrudnienia - wzrost wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń za pracę wykonywaną przez pracowników w ubiegłych okresach, pojawiające się w okresie bieżącym w wyniku wprowadzenia świadczeń po okresie zatrudnienia lub innych długoterminowych świadczeń pracowniczych albo w wyniku zmian tych świadczeń. Koszty przeszłego zatrudnienia mogą mieć wartość dodatnią (gdy świadczenia się wprowadza lub zmienia ich warunki na bardziej korzystne) lub ujemną (gdy dotychczasowe świadczenia się ogranicza);
• koszty odsetek - wzrost w ciągu danego okresu wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń, które powstało na skutek tego, że termin rozliczenia świadczeń zbliżył się o jeden okres,
• zyski i straty aktuarialne:
- korekty założeń aktuarialnych ex post (skutki różnic między poprzednimi założeniami aktuarialnymi a tym, co faktycznie nastąpiło) oraz
- skutki zmian założeń aktuarialnych.
TABELA 4
Zmiana wartości zobowiązań z tytułu nagród jubileuszowych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Nagrody jubileuszowe nie są w polskiej praktyce powszechnym składnikiem systemu świadczeń pracowniczych. Jeżeli jednak występują, to najczęściej stanowią najbardziej znaczącą wartość ogólnego poziomu rezerw na świadczenia pracownicze.
Attuario - biuro aktuarialne