RADA
Kwalifikowanie leasingu zależy od przyjętych zasad (polityki) rachunkowości jednostki. Nie można jednak zmienić raz ustalonej kwalifikacji umowy leasingu.
UZASADNIENIE
Warunki zaliczenia przyjętych do odpłatnego używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do majątku trwałego korzystającego są zawarte w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Jest to zamknięty katalog siedmiu warunków umowy. Jeśli choć jeden z nich jest spełniony, to przedmiot tej umowy jest zaliczany do aktywów trwałych tej strony umowy, która z niego korzysta. Wymogi te są tak skonstruowane, że w praktyce każda umowa leasingu je spełnia i powinna być kwalifikowana jako tzw. leasing finansowy. Jednym z warunków kwalifikacji zawartej umowy do leasingu finansowego jest prawo do nabycia przedmiotu umowy leasingu przez korzystającego po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia.
Odstępstwo zawiera art. 3 ust. 6 ustawy, w myśl którego, jeżeli sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega badaniu i ogłaszaniu, może ona stosować przepisy podatkowe do klasyfikacji umów leasingowych. Oznacza to, że może kwalifikować umowy leasingowe jako tzw. leasing operacyjny.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Poza wspomnianym art. 3 ust. 4, 5 i 6, zawierającymi warunki zaliczania do aktywów trwałych jednostki oraz możliwości odstąpienia od stosowania przepisów uor, polskie prawo bilansowe nie omawia szerzej tego problemu. Jednym z obszarów niewyjaśnionych w ustawie jest kwestia, jak należy postąpić z umowami leasingowymi, gdy jednostka, której sprawozdanie finansowe dotychczas nie podlegało badaniu, zaczyna podlegać obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta z powodu przekroczenia określonych wielkości.
Jeżeli przepisy ustawy nie regulują jakiegoś zagadnienia, jednostki mogą stosować Krajowe Standardy Rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości, a w przypadku braku krajowego standardu mogą stosować MSR. Krajowy Standard Rachunkowości na temat leasingu jest obecnie w fazie opracowywania. Standard będzie nosić nazwę „Leasing, dzierżawa i najem” i ma regulować kwestie niewyjaśnione przez ustawę. Do czasu wydania standardu, w sprawach nieuregulowanych ustawą, można posiłkować się zapisami MSR nr 17 „Leasing”.
Klasyfikacji umów leasingowych dokonuje się na dzień rozpoczęcia leasingu, według warunków zawartych w umowie. Gdyby warunki te uległy zmianie na skutek uzgodnień stron, a zmiana ta obowiązywała od początku trwania umowy, to należy zmienić klasyfikację wraz ze wszystkimi skutkami bilansowymi tej zmiany. Jednak powstanie obowiązku badania i ogłaszania sprawozdania finansowego jednostki nie jest w świetle MSR nr 17 okolicznością upoważniającą do zmiany kwalifikacji umowy leasingowej, nie jest to bowiem zmiana warunków umowy. Podkreślić przy tym należy, że jednostka nie ma obowiązku stosowania rozwiązań MRS w swojej polityce rachunkowości. Jest to jedynie jej prawo. Należy jednak zwrócić uwagę na aspekt „uzgodnieni stron”. Nie można bowiem jednostronnie przekwalifikować umowy leasingowej, ponieważ nie może wystąpić sytuacja, kiedy to ten sam przedmiot leasingu zaliczany jest do składników aktywów obu stron tej umowy.
Jeżeli jednostka nie zdecyduje się na wprowadzenie zapisów standardów międzynarodowych do swojej polityki rachunkowości, może kierować się zapisami ustawy z 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o rachunkowości. Dopuszcza się kwalifikację umów leasingowych zawartych przed wejściem w życie ustawy o rachunkowości zgodnie z tą ustawą. Wynika z tego, że kwalifikowanie umów leasingowych zawartych wcześniej zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości stanowi prawo, a nie obowiązek jednostki. Jeżeli jednak jednostka w polityce rachunkowości postanowi skorzystać z tego prawa, to skutki przekwalifikowania dotyczące lat poprzednich tej ustawy powinna odnieść na kapitał (fundusz) własny i wykazać jako zysk (stratę) z lat ubiegłych.
Należy więc stwierdzić, że dokonanie zmiany kwalifikacji umów leasingowych zawartych w poprzednich okresach zależy od rozwiązań przyjętych w polityce rachunkowości jednostki.
• art. 3 ust. 4-6, art. 10 ust. 3, art. 64 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• § 10 MSR 17 „Leasing”
Krystyna Michaluk
główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2006