Przy prawach autorskich i prawach pokrewnych przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidują zastosowanie zwiększonych kosztów uzyskania. Przedmiotem tych praw mogą być m.in. utwory publicystyczne, naukowe, programy komputerowe, dzieła fotograficzne, utwory muzyczne oraz audiowizualne.
Często zdarza się, że wynagrodzenie pracownika składa się z kilku elementów, a jednym z nich jest honorarium autorskie. Powstaje wówczas problem, jak ustalić wysokość pensji netto.
Inaczej ustala się koszty uzyskania przychodów w stosunku do wynagrodzenia z tytułu korzystania z praw autorskich, a inaczej w stosunku do pozostałych składników pensji.
W przypadku pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, który otrzymuje także wynagrodzenie z tytułu korzystania przez niego z praw autorskich, praw pokrewnych lub rozporządzania tymi prawami (art. 22 ust. 9 pkt 3 updof), przysługują mu zryczałtowane koszty w wysokości 50% w stosunku do uzyskanego z tego tytułu przychodu, pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
Jeśli pracownik otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się kilka elementów, zryczałtowane 50% koszty można potrącić jedynie z tej części pensji, która mu przysługuje z tytułu korzystania z praw autorskich. Zastosowanie 50% kosztów do tej części przychodu, którą pracownik uzyskał z tytułu korzystania z praw autorskich, nie wyłącza możliwości potrącenia zwykłych kosztów pracowniczych od pozostałej części wynagrodzenia ze stosunku pracy.
przykład
Wynagrodzenie pracownika za sierpień 2006 r. składa się z płacy zasadniczej w wysokości 3000 zł oraz honorarium autorskiego w kwocie 500 zł. Jak ustalić wynagrodzenie netto tego pracownika?
1. Ustalamy wysokość składek na ubezpieczenia społeczne od płacy zasadniczej:
• składka emerytalna: 3000 zł × 9,76% = 292,80 zł,
• składka rentowa: 3000 zł × 6,5% = 195 zł,
• składka chorobowa: 3000 zł × 2,45% = 73,50 zł,
• łączna kwota składek: 292,80 zł + 195 zł + 73,50 zł = 561,30 zł.
2. Ustalamy wysokości składek na ubezpieczenia społeczne od honorarium autorskiego:
• składka emerytalna: 500 zł × 9,76% = 48,80 zł,
• składka rentowa: 500 zł × 6,5% = 32,50 zł,
• składka chorobowa: 500 zł × 2,45% = 12,25 zł,
• łączna kwota składek: 48,80 zł + 32,50 zł + 12,25 zł = 93,55 zł.
3. Składki społeczne od całego wynagrodzenia:
561,30 zł + 93,55 zł = 654,85 zł.
4. Obliczamy wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne:
• podstawą wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne jest suma wynagrodzeń pomniejszona o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne: 3500 zł – 654,85 zł = 2845,15 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne: 2845,15 zł × 8,75% = 248,95 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od podatku (7,75%): 2845,15 zł × 7,75% = 220,50 zł.
5. Ustalamy dochód pracownika. W tym celu od przychodu odejmujemy składki na ubezpieczenia społeczne oraz kwotę stanowiącą zryczałtowany koszt uzyskania przychodu:
• dochód z płacy zasadniczej (zakładamy, że pracownik mieszka w tej samej miejscowości, co znajduje się zakład pracy): 3000 zł – 561,30 zł – 102,25 zł = 2336,45 zł,
• dochód z honorarium autorskiego:
500 zł – 93,55 zł = 406,45 zł,
406,45 zł × 50% = 203,22 zł,
406,45 zł – 203,22 zł = 203,23 zł.
• razem:
2336,45 zł + 203,23 zł = 2539,68 zł, po zaokrągleniu do pełnego złotego 2540 zł.
6. Obliczmy zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych:
2540 zł × 19% = 482,60 zł,
482,60 zł – 44,17 zł = 438,43 zł,
438,43 zł – 220,50 zł = 217,93 zł; po zaokrągleniu do pełnego złotego – 218,00 zł.
7. Ustalamy wynagrodzenie netto do wypłaty. W tym celu wynagrodzenie brutto (przychód) pomniejszamy o składki na ubezpieczenia społeczne, zaliczkę podatkową oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne (8,75%):
3500 zł – 654,85 zł – 218 zł – 248,95 zł = 2378,20 zł.
Pracownikowi należy wypłacić pensję w kwocie 2378,20 zł.
Ze względu na dość skomplikowane procedury przy wyliczaniu tego typu wynagrodzenia, najprostszym rozwiązaniem byłoby rozliczenie pensji pracownika na dwóch listach:
• podstawowej – na której zostałaby rozliczona płaca zasadnicza oraz pozostałe składniki wynagrodzenia, co do których stosujemy zwykłe koszty pracownicze,
• dodatkowej – na której zostałoby rozliczone honorarium autorskie.
przykład
Wynagrodzenie pracownika za sierpień 2006 r. składa się z płacy zasadniczej w wysokości 3000 zł oraz honorarium autorskiego w kwocie 500 zł. Jak ustalić wynagrodzenie netto tego pracownika?
Przy zastosowaniu powyższej metody należałoby sporządzić podstawową listę płac, na której ujęta by została płaca zasadnicza w kwocie 3000 zł oraz dodatkową, na której rozliczona zostałaby kwota 500 zł honorarium autorskiego.
Rozliczenie na dodatkowej liście płac przedstawiałoby się następująco.
I. Ustalenie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od honorarium autorskiego:
• składka emerytalna: 500 zł × 9,76% = 48,80 zł,
• składka rentowa: 500 zł × 6,5% = 32,50 zł,
• składka chorobowa: 500 zł × 2,45% = 12,25 zł,
• łączna kwota składek społecznych: 48,80 zł + 32,50 zł + 12,25 zł = 93,55 zł.
II. Obliczenie wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne:
• podstawą wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne jest kwota honorarium pomniejszona o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne: 500 zł – 93,55 zł = 406,45 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne: 406,45 zł × 8,75% = 35,56 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od podatku (7,75%): 406,45 zł × 7,75% = 31,50 zł.
III. Ustalenie dochodu z honorarium autorskiego:
500 zł – 93,55 zł = 406,45 zł,
406,45 zł x 50% = 203,22 zł,
406,45 zł – 203,22 zł = 203,23 zł; po zaokrągleniu do pełnego złotego – 203 zł.
IV. Obliczenie zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych:
203 zł x 19% = 38,57 zł,
38,57 zł – 31,50 zł = 7,07 zł; po zaokrągleniu do pełnego złotego – 7 zł.
V. Wyliczenie kwoty netto do wypłaty. W tym celu kwotę honorarium pomniejszamy o składki na ubezpieczenia społeczne, zaliczkę podatkową oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne (8,75%): 500 zł – 93,55 zł – 7 zł – 35,56 zł = 363,89 zł.
W praktyce często trudno jest wyodrębnić u pracownika część jego wynagrodzenia, która przysługuje z tytułu korzystania z praw autorskich.
Dlatego też, aby zapobiec takiej sytuacji warto, by w umowie o pracę zostało wyraźnie zaznaczone, która część wynagrodzenia dotyczy dochodów z pracy twórczej.
W piśmie z 16 sierpnia 1995 r. (nr PO 5/8-7371-01609/95) Minister Finansów stwierdził, że jeżeli z umowy o pracę nie wynika możliwość osiągania przez pracownika odrębnego wynagrodzenia wyłącznie z tytułu realizacji utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, kosztów uzyskania nie można odliczyć inaczej niż na zasadach ogólnych w określonej ustawowo kwocie.
Dorota Twardo
specjalista ds. kadr i płac
Biuro Usług Audytorskich i Księgowych „Lidmar”