Usługi świadczone przez menedżerów na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania przedsiębiorstwem są, co do zasady, opodatkowane podatkiem od towarów i usług, a nie podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Odpłatne świadczenie usług
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU nr 54, poz. 535 ze zm. – zwanej dalej ustawą o VAT) opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
ważne
Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Zgodnie więc z przedmiotową definicją świadczenie usług na podstawie kontraktu menedżerskiego jest uznawane za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.
Działalność gospodarcza
Drugim istotnym warunkiem opodatkowania danej usługi jest warunek, aby daną usługę świadczyła osoba uznana za podatnika przez ustawę o VAT.
Zgodnie z ustawą o VAT podatnikami są zarówno osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jak również osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Ustawa o VAT podaje własną definicję działalności gospodarczej, tak więc analizując, czy dany podmiot spełnia definicję podatnika, rozpatrujemy definicję działalności gospodarczej podanej w ustawie, nie korzystając z definicji zawartych w innych aktach prawnych.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne, oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Są to również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W świetle przedstawionej definicji świadczenie usług przez menedżera na podstawie umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem zarówno w ramach prowadzonej przez menedżera pozarolniczej działalności gospodarczej, jak i bez zgłaszania działalności do ewidencji działalności gospodarczej będzie uważane za „działalność gospodarczą” w rozumieniu ustawy o VAT, w związku z tym w obu wyżej wymienionych przypadkach świadczenie usług przez menedżera wypełnia wszystkie przesłanki do uznania ich za czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.
Ustawodawca wprowadza jednak w ustawie kilka wyłączeń.
I tak zgodnie z ustawą o VAT za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa wyżej, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2–9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Artykuł 13 ustawy opisuje przychody z tzw. działalności wykonywanej osobiście. Za przychody zakwalifikowane do tego źródła uznaje się m.in. przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej. Na podstawie tego przepisu ustawodawca zaliczył w sposób sztuczny przychody z pozarolniczej działalności uzyskiwane w ramach świadczenia usług zarządzania przedsiębiorstwem do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, a nie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Powodem tego zabiegu była z pewnością między innymi chęć pozbawienia menedżerów – grupy osób osiągających wysokie przychody – możliwości opodatkowania swoich dochodów 19% liniową stawką podatkową.
Przypomnijmy, że możliwość opodatkowania stawką 19% swoich przychodów mają tylko i wyłącznie podatnicy, którzy osiągają przychody ze źródła pozarolnicza działalność gospodarcza. W tym przypadku mimo prowadzania pozarolniczej działalności gospodarczej przez menedżera jego przychody z tytułu umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem są zakwalifikowane do źródła przychodów działalność wykonywana osobiście.
Nie wystarczy jednak samo zakwalifikowanie przychodów osiąganych przez menedżera do źródła działalność wykonywana osobiście, aby uznać, że usługi świadczone na podstawie tej umowy nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. Musi być jeszcze spełnionych łącznie kilka przesłanek wymienionych w przedmiotowej ustawie.
Ponadto osoby świadczące usługi na podstawie przedmiotowych umów muszą być związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny (czyli między menedżerem a spółką musi po prostu istnieć umowa) co do:
• warunków wykonywania tych czynności,
Na podstawie tego warunku strony powinny uzgodnić podstawowe warunki umowy, takie jak na przykład miejsce wykonywania usług, stanowisko itp.
• wynagrodzenia,
Warunkiem wyłączenia spod ustawy o VAT jest ustalenie kwoty wynagrodzenia menedżera w zamian za świadczenie usług.
• odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Jest to jedna z najistotniejszych przesłanek warunkujących wyłączenie. W tym przypadku konieczny jest – dla celów dowodowych w przypadku kontroli – wyraźny zapis w umowie (kontrakcie menedżerskim), że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim przez menedżera ponosi spółka, a nie menedżer. Może się wydawać, że zapis ten jest zbędny w tym przypadku, bowiem menedżer świadczący pracę jako np. prezes zarządu spółki (zleceniodawcy), wykonując czynności, czyni to zgodnie z teorią organów jako organ spółki i jego oświadczenia są uznawane za oświadczenia woli spółki. Mimo to zapis ten jest zdaniem autora niezbędny w celu uniknięcia zarzutu, że dana umowa nie jest wyłączona spod ustawy o VAT.
W przypadku łącznego wystąpienia przedmiotowych przesłanek umowa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku gdy chociaż jedna przesłanka nie zostanie spełniona, menedżer ma obowiązek zarejestrować się na potrzeby podatku od towarów i usług (złożyć deklarację VAT-R) oraz rozliczać się miesięcznie lub kwartalnie.
Bartłomiej Sikora
doradca podatkowy