Organizacje non-profit bardzo często są beneficjentami różnego rodzaju darowizn, zarówno pieniężnych, jak i materialnych. Również często same są darczyńcami. Otrzymanie takiej darowizny, jak też jej przekazanie może powodować obowiązek rozliczenia VAT.
Największy problem w rozliczaniu VAT mogą organizacjom sprawiać darowizny pieniężne. Pieniądz co do zasady nie podlega VAT, gdyż nie jest towarem. Zatem po stronie darczyńcy nie będą ciążyć żadne obowiązki, jeśli w zamian za przekazaną darowiznę nie otrzyma ze strony organizacji żadnych świadczeń (np. nie będzie reklamowany).
Kiedy obdarowany rozlicza VAT
Inaczej wygląda sytuacja po stronie obdarowanego. Należy pamiętać o treści art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, który określa, jak należy ustalać podstawę opodatkowania w VAT. Otóż obrotem według tych regulacji jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze, związana z dostawą lub świadczeniem usług. Ustawa nie określa, co należy rozumieć przez „dopłatę o podobnym charakterze”. Dlatego należy uznać, że będzie to otrzymane przez podatnika dofinansowanie w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług podlegających opodatkowaniu VAT. W przypadku tych dopłat, jak też dotacji nie ma znaczenia, przez kogo zostały przekazane, jaki jest status podmiotu przekazującego pieniądze (czy jest to organ administracji rządowej lub samorządowej czy podmiot prywatny). Jednak aby istniał obowiązek opodatkowania tych dopłat, dofinansowanie musi stanowić dopłatę do ceny towaru lub usługi jako np. pokrycie części lub całości ceny. W tym przypadku dofinansowanie stanowi uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu tej dostawy lub świadczenia usług.
Za dofinansowanie stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi należy uznać każdą płatność (w tym darowiznę) w gotówce oraz w każdej innej formie – dokonaną przez osobę trzecią – inną niż płatność dokonaną przez nabywcę lub konsumenta za towary lub usługi. Pod warunkiem, że jest związana z konkretną dostawą lub usługą. Obowiązek opodatkowania takiej darowizny będzie istniał również w przypadku, gdy w wyniku dopłaty świadczona usługa lub towar będący przedmiotem dostawy będzie bezpłatny. Wtedy podstawą opodatkowania będzie kwota otrzymanej darowizny.
Nie będzie natomiast podlegała opodatkowaniu darowizna, która jest przeznaczona na ogólną działalność podatnika. Nie można również uznać za dopłatę podlegającą VAT przekazywanego przez podatników 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, gdyż należy to traktować jako dopłatę do ogólnej działalności tych organizacji.
PRZYKŁAD 1
Stowarzyszenie prowadzi stołówkę. Od prywatnych sponsorów otrzymuje darowizny pieniężne z przeznaczeniem w całości na dożywianie dzieci. Darowizny są zarówno od osób fizycznych, jak i firm prowadzących działalność gospodarczą.
W wyniku darowizny dzieci dostają bezpłatne obiady. W związku z tym kwota darowizny stanowi podstawę opodatkowania VAT.
PRZYKŁAD 2
Fundacja organizuje akcje związane z ochroną zdrowia (np. rozdaje ulotki, organizuje bezpłatne badania), co stanowi jej działalność statutową. Od prywatnych sponsorów otrzymuje darowizny pieniężne z przeznaczeniem na swoją działalność. Ponieważ darowizna nie jest związana z konkretną dostawą lub świadczeniem usług, nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.
Należy pamiętać, że obowiązek podatkowy z tytułu tych dopłat powstaje z chwilą uznania rachunku bankowego podatnika. Oznacza to, że powstaje on niezależnie od momentu powstania obowiązku podatkowego dla dofinansowanej czynności.
PRZYKŁAD 3
Stowarzyszenie organizuje koncert muzyczny. Otrzymało darowiznę od sponsorów, dofinanso wującą organizację koncertu, co spowodowało obniżenie ceny biletów. Bilety były sprzedawane 16 sierpnia po 10 zł. Natomiast dopłatę po 5 zł do biletu stowarzyszenie otrzymało 5 września. Dlatego dla sprzedanych biletów obowiązek podatkowy powstaje w sierpniu, a dla dotacji we wrześniu.
Dofinansowanie w zamian za usługę
Jak już wspomniano, inaczej wygląda sytuacja, gdy w zamian za otrzymane dofinansowanie jesteśmy zobowiązani do świadczeń na rzecz darczyńcy. Najczęściej jest to reklama ofiarodawcy. Jest to po prostu świadczenie na rzecz darczyńcy usługi.
UWAGA!
Gdy nie zostanie w umowie określone, jaka część przekazanej kwoty stanowi zapłatę za usługę, należy przyjąć, że podstawą opodatkowania jest cała otrzymana kwota.
Gdy jesteśmy czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT, będziemy zobowiązani wystawić fakturę za świadczoną usługę (7 dni od dnia wykonania usługi). Gdy otrzymamy zapłatę przed wykonaniem usługi, obowiązek rozliczenia VAT powstaje w miesiącu otrzymania należności. Należy wystawić fakturę w terminie 7 dni od dnia otrzymania należności. Termin wykonania usługi strony powinny ustalić w umowie.
Gdy korzystamy ze zwolnienia, bo wykonujemy tylko działalność statutową, to możemy również nie opodatkowywać świadczonych usług do czasu, gdy obrót z tego tytułu nie przekroczy 10 000 euro w proporcji do okresu prowadzonej działalności.
PRZYKŁAD 4
Stowarzyszenie wykonuje wyłącznie działalność statutową zwolnioną z VAT. Otrzymało 2000 zł w zamian za reklamowanie darczyńcy w trakcie organizowanej imprezy. Ponieważ kwota ta nie przekroczyła limitu, stowarzyszenie może nadal korzystać ze zwolnienia.
Czynności nieodpłatne
W przypadku gdy organizacje non-profit przekazują nieodpłatnie towary, mogą być zobowiązane do rozliczenia VAT. Opodatkowaniu VAT podlegają, co do zasady, czynności odpłatne. Nieodpłatne tylko w przypadku, gdy są spełnione łącznie ustawowe warunki, tj.:
1) przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa,
2) towary zostały przekazane na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności chodzi o przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w tym darowizny,
3) podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.
Analizując te warunki, należy dojść do wniosku, że w przypadku gdy organizacja przekazuje nieodpłatnie towary (np. sprzęt komputerowy) i takie czynności należą do jej działalności statutowej, to darowizna taka będzie zawsze związana z prowadzonym przedsiębiorstwem. Co oznaczałoby, że nie podlega opodatkowaniu VAT, nawet gdy przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Mimo jednoznacznego brzmienia przepisów organy podatkowe zajmują inne stanowisko. Uznają, że nie podlega opodatkowaniu przekazanie towarów na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem tylko w przypadku, gdy są to prezenty o małej wartości lub próbki.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Gdy przekazywanych przez organizację towarów na cele związane i niezwiązane z prowadzoną działalnością nie można uznać za towary o małej wartości, to należy zastanowić się, czy trzeci warunek został również spełniony. To znaczy, czy przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Jeśli nie przysługiwało, przekazania nie należy opodatkowywać. Prawo to, co do zasady, przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności opodatkowanych. Jednocześnie przepisy wprowadzają ograniczenia, uznając, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Ograniczenie to nie ma zastosowania, gdy następnie przekazując te towary, opodatkujemy tę czynność. W tym przypadku prawo do odliczenia VAT w związku z zakupem tych towarów uzależnione jest od opodatkowania takiego przekazania. Do nas należy decyzja, czy dokonamy opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów, a w konsekwencji, czy przysługiwać nam będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem przekazywanych towarów. W przypadku gdy zgodnie z przywołanymi przepisami nieodpłatne przekazanie zostanie opodatkowane, należy wystawić fakturę wewnętrzną, dokumentującą tę czynność.
Reasumując:
• gdy beneficjentem darowizny jest organizacja non-profit, opodatkowaniu VAT będzie podlegała darowizna (subwencja, dopłata itp.) stanowiąca dofinansowanie określonych dostaw towarów lub usług;
• gdy organizacja non-profit jest darczyńcą, opodatkowaniu VAT – według organów skarbowych – będą podlegać wszelkie darowizny, z wyjątkiem darowizn, których przedmiotem jest prezent o małej wartości lub próbka.
Podstawa prawna
• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484
Agnieszka Jasiorowska