Od 2007 r. podatnicy będą mieli do wyboru dwie metody rozliczania różnic kursowych. Pierwsza, oparta na przepisach ustawy o rachunkowości, będzie dostępna tylko dla podatników prowadzących księgi rachunkowe.
Druga, zapisana w przepisach podatkowych, będzie dostępna dla każdego przedsiębiorcy.
Obie metody można przedstawić następująco.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ustalanie różnic kursowych na podstawie ustawy o rachunkowości
Od 2007 r. podatnicy prowadzący księgi rachunkowe będą mogli ustalać różnice kursowe na podstawie przepisów o rachunkowości. Ta metoda ustalania różnic kursowych na potrzeby podatków dochodowych dostępna będzie tylko dla podatników prowadzących księgi rachunkowe.
Warunki stosowania nowej metody rozliczania różnic kursowych
Począwszy od 2007 r., warunkiem stosowania nowej metody rozliczania różnic kursowych będzie badanie przez biegłych rewidentów sprawozdań finansowych sporządzanych przez podatnika. Dotyczyć to będzie sprawozdań objętych badaniem obowiązkowym i badaniem nieobowiązkowym. W przypadku wyboru nowej metody podatnicy muszą ją stosować przez okres nie krótszy niż 3 lata podatkowe. Termin ten oblicza się od początku roku podatkowego, w którym metoda zostanie przyjęta.
Podatnicy będą mieli obowiązek, w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej metody. W przypadku podatników rozpoczynających działalność zawiadomienie organów podatkowych będzie musiało nastąpić w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia prowadzenia firmy. Po zawiadomieniu urzędu skarbowego o dokonanym wyborze nie trzeba będzie go co roku ponawiać, aż do czasu rezygnacji z tej metody.
Podatnicy, którzy wybiorą opisywaną metodę ustalania różnic kursowych, będą je zaliczać odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów na podstawie zapisów w księgach rachunkowych. Pod uwagę będą brać różnice kursowe wynikające z transakcji walutowych oraz z dokonanej wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej. Uwzględnią także różnice kursowe wynikające z wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych. W pierwszym wariancie wyceny te będą dla celów podatkowych dokonywane na ostatni dzień każdego miesiąca i na ostatni dzień roku podatkowego. W drugim wariancie będzie to wycena na ostatni dzień kwartału i na ostatni dzień roku podatkowego. W trzecim wariancie wycena będzie przeprowadzana tylko na ostatni dzień roku podatkowego. Oczywiście wybrany termin wyceny musi być stosowany przez pełny rok podatkowy i nie może być zmieniony. Zasady te stosuje się od pierwszego dnia roku podatkowego, w którym wybrano nową metodę rozliczania różnic kursowych.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ważne jest, że w przypadku wyboru nowej metody ustalania różnic kursowych podatnik będzie musiał uwzględnić różnice kursowe w ujęciu rachunkowym z poprzedniego roku. Na pierwszy dzień roku podatkowego, w którym wybierze nową metodę, zaliczy odpowiednio do przychodów lub do kosztów uzyskania przychodów naliczone różnice kursowe ustalone na podstawie przepisów o rachunkowości na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego.
Warunki rezygnacji z nowej metody rozliczania różnic kursowych
O rezygnacji ze stosowania opisanej metody ustalania różnic kursowych podatnicy będą obowiązani zawiadomić, w formie pisemnej, właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, w którym zamierzają zrezygnować z jej stosowania. Rezygnacja może jednak nastąpić najwcześniej po upływie 3 lat.
W razie rezygnacji z nowej metody ustalania różnic kursowych podatnicy:
• zaliczą na ostatni dzień roku podatkowego, w którym stosowali tę metodę, odpowiednio do przychodów lub do kosztów uzyskania przychodów, naliczone różnice kursowe ustalone na podstawie przepisów o rachunkowości,
• od pierwszego dnia roku podatkowego, następującego po roku, w którym stosowali tę metodę, będą stosować zasady przewidziane w art. 24c updof lub art. 15a updop.
Ustalanie różnic kursowych na podstawie updof lub updop
Druga metoda rozliczania różnic kursowych jest zawarta w przepisach updop i updof. Poniższe zasady mogą stosować zarówno podatnicy prowadzący księgi rachunkowe, jak i podmioty nieprowadzące tych ksiąg. Wybór tej metody nie wymaga informowania urzędu skarbowego o podjętej decyzji w tym zakresie. W uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazano, że:
Podatkowe różnice kursowe zostały kompleksowo uregulowane (....) według nowej formuły, że „dodatnie” różnice kursowe (ekonomicznie korzystne dla podatnika) wpływają na przychody, a „ujemne” (ekonomicznie niekorzystne dla podatnika) – na koszty podatkowe. Dla celów podatkowych podatnicy mogliby przyjąć faktycznie zastosowany kurs walut, np. bankowy lub kantorowy albo wynikający z umowy, jednakże nie mógłby on być niższy niż kurs kupna i wyższy niż kurs sprzedaży ogłaszany przez NBP w tabeli C kursów kupna i sprzedaży walut obcych. Przy różnicach kursowych koszt poniesiony związany będzie z powstaniem zobowiązania (w dacie otrzymania faktury), a zapłata w dacie uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie (w tym w wyniku potrącenia wierzytelności).
Powyższe założenia projektu nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały ostatecznie przegłosowane przez parlament i przyjęte w poniższej wersji.
Rozliczanie dodatnich różnic kursowych
Nowelizacja przewiduje 5 podstawowych sytuacji, kiedy w 2007 r. wystąpią dodatnie różnice kursowe. Dodatnie różnice kursowe powstaną, jeżeli wartość:
• przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP, będzie niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
• poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP, będzie wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Za koszt poniesiony uważać się będzie koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku). Pozwoli to np. na zakupy walut w kantorze. Za dzień zapłaty będzie się przyjmować dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności;
• otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu będzie niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Podatnicy wyznaczać będą kolejność wyceny środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej według przyjętej metody stosowanej w rachunkowości, której nie będą mogli zmieniać w trakcie roku podatkowego;
• kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia będzie niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Zasady te będą odpowiednio stosowane do kapitałowych rat kredytów (pożyczek);
• kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania będzie wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Zasady te będą odpowiednio stosowane do kapitałowych rat kredytów (pożyczek).
Rozliczanie ujemnych różnic kursowych
Nowelizacja przewiduje 5 podstawowych sytuacji, kiedy w 2007 r. wystąpią ujemne różnice kursowe. Ujemne różnice kursowe powstaną, jeżeli wartość:
• przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP, będzie wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
• poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP, będzie niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
• otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu będzie wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Podatnicy wyznaczać będą kolejność wyceny środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej według przyjętej metody stosowanej w rachunkowości, której nie będą mogli zmieniać w trakcie roku podatkowego;
• kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia będzie wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Zasady te będą odpowiednio stosowane do kapitałowych rat kredytów (pożyczek);
• kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania będzie niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Zasady te będą odpowiednio stosowane do kapitałowych rat kredytów (pożyczek).
Wspólne zasady rozliczania dodatnich i ujemnych różnic
Jeżeli w 2007 r. przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie będzie możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, podatnicy będą mogli przyjąć kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.
Zasady ustalania różnic kursowych określone powyżej będą stosować nie tylko podatnicy prowadzący działalność gospodarczą. Tak będą mogły postępować również osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej.
Warto wspomnieć, że będzie istnieć możliwość oszacowania przez organ podatkowy faktycznego kursu waluty. Tak będzie, gdy faktycznie zastosowany kurs waluty okaże się wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty. W takiej sytuacji organ podatkowy będzie mógł wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy będzie mógł określić ten kurs, opierając się na kursach walut ogłaszanych przez NBP. Jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie będzie możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty, przyjmować się będzie kurs średni ogłaszany przez NBP.
Koszt i przychód w walutach obcych
Nowe regulacje dotyczące ustalania różnic kursowych spowodowały zmianę art. 22 ust. 1 updof oraz art. 15 ust. 1 updop. Przepisy te do końca 2006 r. regulowały zasady uwzględniania różnic kursowych przy obliczaniu wartości poniesionego wydatku. Po zmianach przepisy te regulować będą zasady przeliczania na złotówki wydatku poniesionego w walutach obcych, uznanego za koszt. Koszty poniesione w walutach obcych przeliczać się będzie na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Z kolei przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
• art. 14 ust. 1 i ust. 1a, art. 14b, art. 22 ust. 1, art. 24c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.
• art. 9b, art. 12 ust. 2 i ust. 2a, art. 15 ust. 1, art. 15a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.
Tomasz Król
• art. 9b, art. 12 ust. 2 i ust. 2a, art. 15 ust. 1, art. 15a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.
Tomasz Król
konsultant podatkowy