Tworząc sprawozdanie finansowe na koniec okresu obrotowego, jednostka zobowiązana jest do wyceny na dzień bilansowy aktywów i pasywów. Jest to jedna z przyczyn tworzenia się różnic w ich wartości w ujęciu księgowym i podatkowym. W takich sytuacjach konieczne jest tworzenie odpowiednio aktywów lub pasywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Obowiązek ich tworzenia zgodnie z art. 37 ustawy o rachunkowości dotyczy tych jednostek, których sprawozdanie podlega badaniu przez biegłego rewidenta. Pozostałe mogą korzystać ze zwolnienia i nie muszą ustalać wysokości aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Aktywa i rezerwy
Aktywa i rezerwy z tytułu podatku odroczonego tworzy się w przypadku różnic przejściowych. Przykładem takiej sytuacji jest ujmowanie kosztów badania sprawozdania tworzonego za 2006 rok. Firma ujmuje koszty badania w księgach rachunkowych memoriałowo, czyli w okresie, którego koszty dotyczą, ujmuje rezerwę (np. 100 tys.) w bilansie na 2006 rok. Prawo podatkowe nie uznaje tych rezerw za koszt uzyskania przychodów. Wynika to z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatkowym kosztem staną się dopiero w momencie zapłaty, czyli w 2007 roku. Zachodzi sytuacja, że wartość księgowa na dzień bilansowy tego pasywa jest równa wysokości utworzonej rezerwy (100 tys.), natomiast podatkowo równa jest 0. Powstaje przejściowa różnica ujemna, co oznacza, że należy utworzyć aktywo z tytułu odroczonego podatku.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości zarówno wysokość takich aktywów, jak i rezerw ustala się przy uwzględnieniu stawek podatku dochodowego obowiązujących w roku powstania obowiązku podatkowego. Wracając do przykładu - jeżeli stawka podatku będzie wynosiła 19 proc. należy utworzyć aktywo w wartości 19 tys. (100 tys. x 19 proc.).
Rozpoznawanie różnic
Rezerwy należy utworzyć w przypadku różnic dodatnich. Powodują one powstanie w przyszłych okresach kwot zwiększających podstawę opodatkowania. Z kolei aktywa należy utworzyć w przypadku różnic ujemnych. Takie różnice powodują powstanie w przyszłych okresach kwot pomniejszających podstawę opodatkowania.
Problemem może okazać się ustalenie znaku. Możemy uporządkować te zjawiska, podając odpowiedni wzór pomocny w ich rozpoznawaniu. Różnica dodatnia powstaje w przypadku:
- aktywów, gdy ich wartość księgowa jest większa od podatkowej (WK > WP aktywów),
- pasywów, gdy ich wartość księgowa jest mniejsza od podatkowej (WK < WP pasywów).
Natomiast różnica ujemna powstaje w przypadku:
- aktywów, gdy ich wartość księgowa jest mniejsza od podatkowej (WK < WP aktywów),
- pasywów, gdy ich wartość księgowa jest większa od podatkowej (WK > WP pasywów).
PREZENTACJA W SPRAWOZDANIU
Podatek odroczony ujmuje się w:
- bilansie - aktywa z tytułu odroczonego podatku w pozycji aktywów: A.V.1 Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe, rezerwy z tytułu odroczonego podatku w pozycji pasywów: B.I.1 Rezerwy na zobowiązania
- rachunku zysków i strat - różnica między stanem rezerw i aktywów na koniec i początek okresu sprawozdawczego w pozycji: Podatek dochodowy (wariant: kalkulacyjny - O, porównawczy - L)
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podstawa prawna:
- Art. 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
Agnieszka Pokojska